PVV mort, maar Wilders gaat nooit weg: ‘Ik blijf hier nog wel tien, vijftien jaar’

De PVV verloor al zijn zetels in het Europees Parlement. Toch wil Geert Wilders van geen koerswijziging weten. Leden blijven taboe en hij stapt nooit op als leider. Andere PVV’ers morren. ‘Noem mij één partij die twintig, dertig jaar zijn gezicht niet verandert.’

Hoe lang duurt een evaluatie bij de PVV na een ongekend harde verkiezingsnederlaag waarbij de partij van vier naar nul zetels zakt in het Europees Parlement? ‘We hebben het er misschien tien, vijftien minuten over gehad’, zegt Geert Wilders na de fractievergadering. ‘Toen was iedereen het er eensluidend over eens dat we het beste verhaal hebben, mits we weer zichtbaarder worden.’

^{Wilt u dit artikel liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie.}

Het is de remedie die de PVV-leider dinsdag voor iedere camera opdreunt: de partij moet weer het land in, campagnebijeenkomsten en acties organiseren, ook buiten campagnetijd. Wilders: ‘Mensen hebben ons te weinig gezien. Die kritiek is terecht.’

Verder verandert er niets. De PVV blijft een beweging zonder leden (‘daar ben ik nog steeds heel tevreden over’) en Wilders piekert niet over een vertrek. ‘Ik zal nooit aftreden. Nooit… Ik doe het met andere mensen, maar voor een groot deel ben ik de PVV.’

Voor afzwaaiend senator en Utrechts Statenlid René Dercksen komt die reactie niet als een verrassing. Hij gaf al eerder de moed op dat er nog iets gaat veranderen bij de PVV. Maandag stemde hij samen met zijn fractiegenoot in Utrecht zelfs voor Forum voor Democratie bij de Eerste Kamerverkiezingen. ‘Niet chique richting de PVV-kiezers’, noemt Wilders die actie.

‘Ik heb geprobeerd om het goed te doen,’ zegt Dercksen vanuit zijn auto. ‘In Utrecht hebben we ons het vuur uit de sloffen gelopen en in de Eerste Kamer ging het ook niet slecht. Eigen initiatief wordt niet op prijs gesteld. Ik heb zo vaak gezegd: we moeten professionaliseren. Maar het wil gewoon niet. Dat gevoel leeft echt bij iedereen, behalve bij de kleine incrowd rond Wilders.’

Het laatste zetje kwam voor Dercksen toen hij van een medewerker van Wilders telefonisch kreeg te horen dat hij op een lage plek zou komen voor de Eerste Kamer. ‘Gewoon de botte bijl. Je staat op plek zeven, doe het er maar mee, goedemiddag. Zo ga je niet om met je mensen. Het gaat mij niet eens om de plek, maar praat even van te voren met iemand. Dit is zo onnodig.’

Ondoorgrondelijk

Het is een klacht die vaker te horen is binnen de PVV: de wijze waarop sleutelposities binnen de partij worden verdeeld, blijft ‘ondoorgrondelijk’. Zo zijn er ook klachten te horen over de ‘niet erg sterke’ lijsttrekker Marcel de Graaff bij de Europese verkiezingen. Waarom werd er niet gekozen voor een wat vlotter figuur, zoals Kamerlid Barry Madlener of europarlementariër Olaf Stuger? ‘De Graaff is vijf jaar lang onzichtbaar geweest,’ moppert een PVV’er. ‘Maar dan gaat hij wel met een chagrijnige rotkop die verkiezingsdebatten doen.’

Het vertrekkend Eerste Kamerlid Dannij van der Sluijs meent dat Wilders ook eens naar zijn eigen rol binnen de partij moet kijken. Hij deelde eerder deze week al een bericht op Twitter dat ‘de tijd van Wilders voorbij is’. ‘Ik heb heel veel steunbetuigingen gekregen,’ zegt Van der Sluis. ‘Er loopt heel veel kwaliteit rond bij de PVV, maar het komt gewoon niet tot z’n recht nu. Dat gevoel leeft heel breed, al zullen ze het allemaal ontkennen.’

De meeste PVV’ers houden zich inderdaad op de vlakte. Iedereen herhaalt dat de partij weer zichtbaarder en actiever moet worden, maar er wordt ook op praktische problemen gewezen. Een partij zonder leden int geen contributie en krijgt geen subsidie. ‘We schieten financieel altijd tekort’, zegt een PVV’er.

Het organisatievermogen van de PVV is eveneens beperkt. Alles draait nog steeds om Wilders; van een heldere structuur met lokale afdelingen is geen sprake. ‘Ze vinden mij misschien wat te beleidsmatig, maar je moet wel aan organisatieontwikkeling doen’, zegt afzwaaiend europarlementariër André Elissen. ‘Daar moet je permanent in investeren.’

Wake-upcall

Elissen houdt hoop dat partij weer opkrabbelt. ‘Ook voor Geert zal dit een wake-upcall zijn. Als je kijkt naar de winst van Salvini in Italië, Le Pen in Frankrijk, Orbán in Hongarije, het Vlaams Belang in België dan is er nog volop ruimte op rechts.’

Het gedesillusioneerde Utrechtse Statenlid, René Dercksen, ziet in de herrijzenis van het Vlaams Belang juist het bewijs dat vernieuwing niet kan uitblijven. ‘De oude partijleider Filip Dewinter is bij het Vlaams Belang naar de achtergrond verdwenen. Twee jonge gasten zijn naar voren geschoven en hebben nu de beste uitslag ever geboekt. Ik heb waanzinnig veel respect voor Geert, maar noem mij één partij die twintig, dertig jaar lang zijn gezicht niet verandert.’

Het antwoord geeft Wilders dinsdag zelf: de PVV. Ook na vijftien jaar partijleiderschap is het einde niet in zicht. ‘Ik blijf hier nog wel tien, vijftien jaar,’ bezweert Wilders. ‘U zult mij nooit zien gaan.’