PvdA nerveus over afbrokkelen draagvlak ontwikkelingshulp

DEN HAAG In de PvdA is onrust ontstaan over de groeiende kritiek op minister Bert Koenders voor Ontwikkelingssamenwerking. Een van de ‘kroonjuwelen’ van de PvdA, ontwikkelingshulp, wordt ondermijnd door de aanhoudende discussie over het nut ervan, zo staat in een nog vertrouwelijk rapport dat in de partij circuleert.

De auteur van het rapport is Peter Heintze, directeur van de aan de PvdA verbonden Evert Vermeer Stichting. Hij is ook de initiatiefnemer van een recente bijeenkomst met PvdA’ers die topfuncties vervullen bij hulporganisaties als Cordaid, Hivos en Plan Nederland (voorheen Forster Parents Plan), en Koenders.

Voor Heintze was de kernvraag ‘hoe we hem het beste kunnen steunen’. De bijeenkomst heeft tot kritiek geleid, omdat er sprake zou zijn van belangenverstrengeling. Koenders zat aan tafel met organisaties die hij jaarlijks miljoenensteun geeft.

In de Tweede Kamer gaan steeds meer stemmen op om het mes te zetten in Koenders’ budget, en uit onderzoek blijkt dat onder de bevolking het draagvlak voor ontwikkelingshulp afbrokkelt. Zowel ontwikkelingssamenwerking als de PvdA zit ‘in het publieke debat in het defensief’, aldus Heintze. De partij moet alles op alles zetten om het tij te keren. ‘Het belang van en de inzet voor internationale solidariteit mag anno 2008 geen folklore zijn voor een sociaal-democratische beweging’, zo schrijft Heintze in het rapport, dat nog bekrachtigd moet worden door een groep deskundigen.

[Zie verder pagina 2, kolom 6]

Joop van den Ende moet tij voor Koenders keren

Joop van den Ende moet tij voor Koenders keren
[Vevolg van pagina 1]

Joop van den Ende moet tij voor Koenders keren
De PvdA overweegt een beroep te doen op Joop van den Ende om het belang van ontwikkelingshulp over het voetlicht te brengen. De partij heeft behoefte aan een ‘gezaghebbende’, tevens ‘onverdachte’ persoon als deze meester van het amusement. Want ontwikkelingssamenwerking, het beleidsterrein van PvdA-minister Bert Koenders, staat bloot aan hevige kritiek.

Joop van den Ende moet tij voor Koenders keren
De suggestie werd gedaan tijdens een informele bijeenkomst op het Binnenhof, begin deze maand, waaraan Koenders en PvdA’ers met topfuncties bij ontwikkelingsorganisaties deelnamen. Van den Ende toonde in het tv-programma Zomergasten maatschappelijke betrokkenheid en keerde zich tegen het populisme waarmee ontwikkelingshulp als geldverspilling wordt afgedaan, aldus initiatiefnemer Peter Heintze, directeur van de aan de PvdA verbonden Evert Vermeer Stichting (EVS).

Joop van den Ende moet tij voor Koenders keren
‘Ontwikkelingssamenwerking ligt fel onder vuur’, beaamt PvdA-voorzitter Lilianne Ploumen, oud-directeur van de hulporganisatie Cordaid. Zij was aanwezig op de bijeenkomst met Koenders, ‘omdat de partijvoorzitter altijd mag aanschuiven’, en vanwege haar ‘affiniteit’ met het onderwerp. ‘De PvdA komt in het debat niet zo goed uit de verf’, meent Ploumen.

Joop van den Ende moet tij voor Koenders keren
Die zorg wordt breed gedeeld in de partij. Heintze van de EVS legt de laatste hand aan een rapport over de toekomst van ontwikkelingshulp. Hij wijst daarin op de traditie van ‘internationale solidariteit’ binnen de sociaal-democratie. In een adem noemt Heintze Nobelprijswinnaar Jan Tinbergen en oud-minister Eveline Herfkens, die het afgelopen jaar in opspraak kwam doordat ze als VN-functionaris in New York ten onrechte een huurtoelage vanuit Nederland ontving.

Joop van den Ende moet tij voor Koenders keren
Buiten het onorthodoxe idee om Joop van den Ende in te zetten als ambassadeur voor ontwikkelingssamenwerking, bevat het concept-rapport van een denktank rondom Heintze weinig verrassende conclusies.

Joop van den Ende moet tij voor Koenders keren
Net als de bijeenkomst met partijgenoten uit de ontwikkelingssector kan minister Koenders het rapport opvatten als een steunbetuiging. Zo wordt de rol van het bedrijfsleven ‘van onschatbare waarde’ genoemd, terwijl de bewindsman er prat op gaat dat hij vaker dan zijn voorgangers ondernemingen inschakelt.

Joop van den Ende moet tij voor Koenders keren
Ook met het advies: ‘Erken dat er regio’s zijn met heel weinig perspectief’, kan Koenders goed uit de voeten. Hij geeft juist extra steun aan fragiele staten waar geweld schering en inslag is of was.

Joop van den Ende moet tij voor Koenders keren
De commissie-Heintze keert zich ook tegen cijferfetisjisme, oftewel de neiging om het effect van elke hulpinspanning exact te meten. Het woord is letterlijk afkomstig uit een rapport dat Koenders in 2005 schreef ten behoeve van het PvdA-verkiezingsprogramma.

Joop van den Ende moet tij voor Koenders keren
Steun aan corrupte regimes is uit den boze; Koenders betoogde dat zelf nog tijdens een recent Kamerdebat over het Afrikabeleid.

Joop van den Ende moet tij voor Koenders keren
Er wordt één beleidswijziging voorgesteld. Momenteel moeten ontwikkelingsorganisaties als Cordaid en Oxfam Novib een kwart van hun inkomsten verwerven via donaties. Dat leidt tot onderlinge concurrentie. Koenders is echter gebonden aan deze regeling, die door de Tweede Kamer werd aanvaard onder zijn voorganger Agnes van Ardenne (CDA).

Joop van den Ende moet tij voor Koenders keren
Volgens deelnemers aan de bijeenkomst met Koenders en PvdA’ers uit de ontwikkelingssector is dit onderwerp niet aan de orde geweest. ‘Er wordt de suggestie gewekt alsof daar ik weet niet wat is ‘afgesproken’, en de minister daar met partijgenoten de poet verdeelt’, aldus Cordaid-directeur Godelieve van Heteren, voormalig PvdA-Kamerlid.