Primeur Amsterdam: alle bussen elektrisch

Over tien jaar moeten alle stadsbussen vervangen zijn door bussen 'zonder uitstoot'. Net als de huidige trams en metro's gaan ze rijden op groene stroom en later mogelijk op waterstof. Ook de vele pontjes over het IJ moeten dan elektrisch zijn of varen op waterstof.

Afspraken met vervoerbedrijf GVB hierover zijn dinsdag goedgekeurd door het college van burgemeester en wethouders. Amsterdam is niet de enige gemeente met ambities voor elektrisch busvervoer, maar wel de eerste die een volledige vervanging van het wagenpark aankondigt.

'Nul emissie'

Het loopt daarmee voorop in de plannen van de hele sector, die voor 2026 de complete vloot van vijfduizend Nederlandse bussen in het openbaar vervoer op 'nul emissie' wil krijgen. De provincie Brabant is dit jaar al begonnen met de inzet van vijftien batterijbussen. Ook in Utrecht en Maastricht wordt op kleine schaal met volledig elektrische batterijbussen geëxperimenteerd, net als in diverse Duitse, Britse en Scandinavische steden.

Busvervoerder en NS-dochter Abellio heeft beloofd alle driehonderd bussen in Limburg vrij van uitstoot te maken als ze die concessie in handen krijgt. Ook de zes bussen op Schiermonnikoog zijn sinds 2013 volledig elektrisch en Arnhem rijdt sinds jaar en dag met elektrische trolleybussen.

'Met dit plan nemen we afscheid van symbolen en pilots of kleinschalige projecten. We hebben besloten het gewoon te doen, dus niet eerst experimenteren met vijf bussen, maar een volledige uitrol', zegt Abdeluheb Choho (D66), wethouder voor duurzaamheid van Amsterdam. Hij ontwikkelde het plan met partijgenoot Alexandra van Huffelen, oud-wethouder duurzaamheid in Rotterdam en tegenwoordig directeur van het Amsterdamse vervoerbedrijf.

Geen symboolpolitiek

Belangrijk doel is verbetering van de luchtkwaliteit, want die overschrijdt op diverse plekken in de stad nu nog de wettelijke norm voor fijnstof en stikstofoxiden. Hoeveel precies de stadsbussen aan dit probleem bijdragen, weet Choho niet. 'Maar ik ga ervan uit dat alle knelpunten zijn opgelost als de bussen zijn vervangen, of misschien al eerder als andere maatregelen van kracht worden. Het uitstootvrij maken van tweehonderd bussen is geen symboolpolitiek.'

Op de daken van metrostations en andere gebouwen van het GVB komen zonnepanelen. Die wekken weliswaar onvoldoende stroom op om de stadsbussen op gang te houden, maar gaan een bijdrage leveren aan het opladen van de eigen bedrijfsauto's. Daarvoor geldt voortaan het principe dat ze elektrisch moeten zijn tenzij dat praktische onmogelijk is. De stroom voor de bussen komt van het afvalenergiebedrijf, dat huisvuil verbrandt en daarbij elektriciteit opwekt.

Grote investering

De omslag naar volledig elektrisch stadsvervoer vergt volgens de GVB-directeur een forse investering. De stad trekt een miljoen euro uit, maar dat zal bij lange na niet voldoende zijn. Gemeente en GVB rekenen erop dat het Rijk een fonds in het leven roept om de aanloopkosten te drukken, waarbij deels een beroep wordt gedaan op Europese subsidies. Een motie in de Tweede Kamer die daarvoor pleit, werd vorig jaar aangenomen met alleen de stemmen van VVD en PVV tegen.

Een gemiddelde dieselbus kost volgens experts rond 225 duizend euro en een elektrische 3 tot 4 ton. Stroombussen besparen wel fors op diesel, maar hebben speciale laadpunten nodig op de kopstations van de buslijnen. Omdat ze een beperkte actieradius hebben (200 tot 250 kilometer) en opladen tijd kost, zijn er mogelijk iets meer van nodig dan het huidig aantal, zegt Van Huffelen. 'Maar hoe sneller we opschalen, hoe goedkoper het wordt. Het is belangrijk dat andere vervoerders zo snel mogelijk gaan meedoen.'

De elektrische stadsbus zoals Amsterdam die krijgt. De bussen wordt gemaakt door het Brabantse bedrijf VDL. Op dit moment bouwt het twaalf bussen voor Münster en Keulen. De kosten per kilometer voor elektrisch busvervoer zullen volgens VDL binnen vier tot vijf jaar ongeveer gelijk zijn aan de kosten van dieselbussen. Foto Raymond Rutting / de Volkskrant