Nieuws
President Suriname neemt ‘goede nota’ van slavernij-excuses, maar is kritisch op totstandkoming
De Surinaamse president Chan Santokhi heeft ‘goede nota’ genomen van de excuses van de Nederlandse staat voor het slavernijverleden. Van aanvaarding spreekt hij niet expliciet. In een verklaring is Santokhi met name kritisch op het gekozen moment.
Volgens Santokhi was ‘aannemelijker geweest om samen te werken naar een moment van eer en herstel’. Het voorbereiden van de excuses is even belangrijk als het aanbieden zelf, aldus de president. Die kritiek klinkt al vanaf het moment dat de kabinetsplannen over het aanbieden van excuses in november uitlekten.
Voor verschillende betrokkenen in Nederland, Suriname en het Caribisch gebied is 19 december een datum zonder symbolische waarde. Daarbij koos het kabinet de datum eenzijdig. Velen gaven de voorkeur aan 1 juli 2023 als tijdens Keti Koti de afschaffing van de slavernij wordt gevierd, volgend jaar 150 jaar geleden.
Plannen niet aangepast na overleg
In de aanloop naar het aanbieden van de excuses door premier Rutte werd er vanwege de kritiek meerdere malen overlegd met vertegenwoordigers van de Surinaamse en Caribische gemeenschap in Nederland. Ook ging vicepremier en minister van Financiën Sigrid Kaag naar Suriname in een poging de plooien glad te strijken.
Tot aanpassing van de Nederlandse plannen leidde het niet, en daarmee bleef ook de vraag of Suriname en de Caribische eilanden de excuses op dit moment wel zouden aanvaarden. De officiële reacties na de excuses waren maandag daarom gemengd.
Er was erkentelijkheid voor de inhoud van de toespraak van Rutte, maar ook terughoudendheid. Zo wil premier Gilmar Pisas van Curaçao dat zijn parlement eerst een inhoudelijke reactie geeft. Op Sint Maarten werden de excuses nu niet aanvaard, zoals premier Silveria Jacobs van tevoren al had aangekondigd.
De dubbele gevoelens die op andere plekken werden geuit, zijn ook aanwezig bij Santokhi. De inhoud van Ruttes toespraak noemt hij ‘helder en duidelijk voor wat betreft de Nederlandse betrokkenheid bij de mensonwaardige behandeling van personen die onder dwang naar Suriname zijn gebracht over een lange periode om als slaaf werk voor de Nederlandse economie te verrichten’. Hij benadrukt dat in het vervolg meer gezamenlijk moet worden opgetrokken voor ‘eer en herstel van deze zwarte bladzijde in onze geschiedenis’.
Komma, geen punt
Volgens de Nederlandse regering is dat ook uitdrukkelijk de bedoeling. Premier Rutte zei dat zijn toespraak ‘een komma, geen punt’ betekende in de Nederlandse omgang met het slavernijverleden. Wat de concrete stappen zijn die Nederland nu gaat zetten om invulling te geven aan de excuses zal daarom in nauw overleg worden afgestemd met onder meer Suriname en de Caribische eilanden.
Dinsdag staat een gesprek gepland tussen president Santokhi en de Nederlandse minister voor Rechtsbescherming Franc Weerwind, die als vertegenwoordiger van het kabinet naar Suriname was afgereisd voor de excuses. Ook op die afvaardiging klonk kritiek, omdat Weerwind als iemand met een Surinaamse afkomst zelf nazaat is van slaafgemaakten. Weerwind hield daarom geen toespraak, zoals Nederlandse bewindslieden op andere plekken, maar ging in Paramaribo wel in gesprek met aanwezigen.
