Prepensioen is wat moord in Rome was
Het Romeinse rijk was de eerste multinational, meent de Amerikaanse bestsellerschrijver Stanley Bing, tevens befaamd Fortune-columnist. Zijn lollig bedoelde galop door tien eeuwen Romeinse Oudheid is vertaald onder de titel De bv Rome – Opkomst en ondergang van de eerste multinationale onderneming....
De basisgedachte snijdt hout. ‘Rome had een enkel, simpel en goed bedrijfsidee: dat iedereen die door Rome werd verslagen en in het concern werd opgenomen, een Romein was. Eenmaal ingelijfd was je niet langer een Zij. Je was Wij. Rome verkocht burgerschap aan de wereld.’
Sterk merk inderdaad, dat Romeinse burgerschap, al was het een kastestelsel dat politieke invloed reserveerde voor de adel en een selecte minderheid van de ‘plebejers’. De glans van ‘erbij horen’ zat veeleer in de materiële vooruitgang. Het organisatietalent, de bouwdrift en het handelsinstinct van de Romeinen verhoogden in elk veroverd gewest de levensstandaard.
Maar Bing, pseudoniem voor Gil Schwartz, pr-manager bij omroepgigant CBS, concentreert zich uitsluitend op de macht in de concerntop. Hij helpt zijn interessante parallel om zeep met een hijgerige opsomming van merendeels imbeciele koningen, consuls en keizers, wier effectiefste management tool moord is. ‘Al heet dat tegenwoordig prepensioen.’ Zijn waterige conclusie: je kunt maar beter, zoals ik, middenmanager zijn bij een groot bedrijf.
Toegegeven, de columnist relativeert soms met aardige anachronismen: ‘Niet iedereen wierp zich voor de voeten van de eerste de beste knakker in een geplooid gordijn.’ Maar zijn humor haalt het niet bij Goscinny’s Asterix. En nergens ontstijgt zijn relaas het cliché, van de overbekende oneliners van Caesar (‘Ik kwam, ik zag, ik overwon’) en de toffe arbeidsvoorwaarden van het Romeinse leger tot en met de expansiedrift, de allianties en de vijandige overnames.
De vertaling is vaak krom en plat. Het wemelt van de ‘gozers’ (voor guys), er wordt gevloekt en ‘verneukt’, eigennamen zijn verhaspeld tot Palentijn, Phillipus en Cincinnatius.
Bing zelf ondergraaft ten slotte zijn titel met zowaar één origineel – hoewel slecht geïnformeerd - idee. De bv ging niet ten onder, meldt hij doodleuk. De firma ‘vond zichzelf opnieuw uit’, zoals dat heet in zaken-Engels. Als het Vaticaan. Ook een machtige multinational toch? En tja, ook met een hoofdkantoor in Rome.Carien Overdijk
