Praten over mooie dingen in Desmet

De 2.090ste (ruwe schatting van eindredacteur Frans Kotterer) uitzending van het populaire radioprogramma Kunststof van de NPS op Radio 1 komt wat moeizaam op gang.

De tweede vraag van presentator Jellie Brouwer: ‘Maakt het u wat uit of u een man of een vrouw interviewt, eigenlijk?’

Gast Mart Smeets, verbaasd en aarzelend: ‘Nee.’

Brouwer: ‘Helemaal nooit?’

Smeets: ‘Nee, hoe kom je daarbij?’

Brouwer: ‘Ik heb een heel andere indruk.’

Smeets: ‘Oh. Leg eens uit.’

Waarna Brouwer vertelt dat ze zich een interview van Smeets met Inge de Bruijn herinnert waarin hij zei dat de zwemster er ‘ravissant mooi’ uitzag en aanstipt dat de journalist in een uitzending ooit bekende dat hij en judoka Deborah Gravenstijn bijna verliefd op elkaar waren geweest.

Smeets, na de toch wat stekelige woordenwisseling: ‘Om op je eerste vraag terug te komen: het maakt mij niets uit.’

Later: ‘Laten we over mooie dingen praten.’

En dat gebeurt tussen 19.00 en 20.00 uur ook in Kunststof, al sinds 2 april 2001. Een lange rij vertegenwoordigers van de hoge en de lage cultuur, schrijvers, theatermakers, acteurs, muzikanten, cabaretiers, kunstenaars en journalisten, liet zich interviewen in de Amsterdamse Studio Desmet. Niemand is onwelkom, volgens eindredacteur Kotterer.

‘Ook Gordon is hier geweest. Andere cultuurprogramma’s nodigen hem niet uit, maar wij wel. Cultuur heeft de neiging zich naar binnen te keren, maar wij willen dat juist open breken.’

Aan Kunststof is in ruim negen jaar nauwelijks iets veranderd, behalve de luistercijfers (opgaande lijn) en de stemming op de redactie die sinds vorige maand bedrukt is. In het nieuwe uitzendschema moet het programma de vrijdaguitzending afstaan aan de VPRO; waarom, dat begrijpt niemand, ook eindredacteur Kotterer niet. ‘De zure les: in Hilversum wint kwaliteit niet altijd.’

Jellie Brouwer en Petra Possel zijn de vaste interviewers, vanaf het begin, Frénk van der Linden is de vaste invaller. Frans Kotterer, oud-journalist van Het Parool, werd na een paar maanden de eindredacteur en is het programma trouw gebleven, de gasten worden geïntroduceerd door Joost Prinsen en mogen ter afsluiting een spreuk naar keuze schrijven op een witte tegel.

Maar het is vooral het lome tempo waarmee Kunststof zich onderscheidt. Het is de tegenstelling van De Wereld Draait Door, zeg maar. Het live-interview duurt een uur en wordt alleen onderbroken door verkeersinformatie en specialisten (theater, film, muziek) die losjes vertellen over hun vakgebied, zoals vandaag Erik Voermans (Het Parool) over het Holland Festival.

Smeets is uitgenodigd vanwege de Tour de France, en vooral vanwege De Afrekening, een sportroman met een man (Stijn Miller) in de hoofdrol die verdacht veel op Mart Smeets lijkt, maar hem niet is, zoals hij Jellie Brouwer voortdurend duidelijk probeert te maken. Tussen Brouwer en Smeets schuurt het bij vlagen.

Brouwer, als ze het thema Smeets/Miller en de vrouwen heeft afgesloten: ‘We gaan over naar Lance Armstrong.’ Smeets: ‘Now we’re talking,’

De sportjournalist houdt de controle als de diverse gespreksonderwerpen (de overleden Belgische radioverslaggever Jan Wauters, sociale media, doping, een nog te verschijnen biografie, scheldende mensen op het station) passeren, Brouwer prikkelt hem, maar op een milde manier. Smeets is heel erg Smeets, met typische Smeets-oneliners:

‘Radio is veel mooier dan televisie.’

‘Ik kan een zeer onprettig mens zijn.’

‘Mannen zijn er altijd op uit om een streepje achter hun naam te krijgen.’

‘The Kinks houden een mens levend.’

‘Ik zwijg graag.’

Of dit nou een typisch Kunststof-interview is, weet Brouwer nog niet. ‘Het is voor mij heel moeilijk om daar zo kort na de uitzending al iets over te zeggen.’ Een typisch Kunststof-interview is in elk geval nóóit obligaat, zegt ze.

Smeets is vol lof. ‘Hier kan je je verhaal nog kwijt.’ Op de tegel heeft hij geschreven: ‘Stilte is het mooiste geluid.’