Potje

Ik bezit in ieder geval een fijn Duits handboek voor kinderopvoeding uit diezelfde jaren zestig, waarin met behulp van illustraties staat uitgelegd hoe men een op het potje gezeten baby handig aan de tafelpoot kan vastbinden om 'weglopen of omvallen' te voorkomen. De tijden zijn veranderd: laatst las ik een eigentijds opvoedkundig werkje van een schrijfster die half schertsend aanried 'pas met zindelijkheidstraining te beginnen als het kind een boek over dit onderwerp zelf kan lezen'.

De waarheid ligt, zoals gebruikelijk, in het midden. Bij de opvoeding van een derde kind, zoals in mijn geval, heeft men na de eerste twee proefmonsters wel iets geleerd, namelijk: het meeste gaat vanzelf en de rest is tóch hopeloos. Maar het kan natuurlijk nooit kwaad het lot een handje te helpen.

Zo kan een vakantiehuisje met tegelvloer nuttig zijn bij de zindelijkheidstraining. Men trekke het kind eenvoudig geen broek aan en elke keer dat het achteloos op de vloer watert, glijdt het onmiddellijk uit over zijn productie, waarna het met de blote kont op de grond smakt. Binnen een paar dagen heeft men resultaat. De ouders dienen intussen wel goed op te letten: meermaals ben ik zélf, de armen vol kaasplateaus, mandflessen wijn of rustiek overladen fruitschalen vele meters door de keuken van zo'n huisje geslipt en ten val gekomen, bijvoorbeeld op een tros rijpe tomaten, met kersen bungelend om beide oren, als in een stripverhaal.

Voor gevoelige naturen is de De M & M-methode beter geschikt. Het kind ontvangt bij elke succesvolle gang naar het potje een Smartie of ander snoepje. Wie streng in de voedingsleer is, kan het proberen met een rozijn of partje mandarijn, maar ik ken persoonlijk geen kinderen die daar in trappen. Het omgekeerde komt wél regelmatig voor: Jongetje X deed het tot op hoge leeftijd alleen voor een

Twix (een dubbele dus) en meisje Y wist er zelfs, met een ingenieus systeem van prijzende kruisjes in een ruitjesschrift, een complete Barbie-uitzet uit te slepen. Daartoe produceerde ze ieder half uur een paar druppels en spaarde de rest op, voor een hoger rendement.

Een geestig vormgegeven potje wil ook nog wel eens helpen. Zo bezat ik als kind een zwaan, die ik om de stoelgang kracht bij te zetten graag bij zijn celluloid hals greep. Voor mijn dochtertje kocht ik indertijd met dit zelfde doel een lachende, pauwblauwe zeehond van hard plastic. Tot overmaat van vreugd bevatte het dier een speeldoosje, dat door middel van ingenieuze moderne techniek Für Elise speelde als er in hem werd gewaterd. Nou, dat was wat, natuurlijk. Door de wol geverfde zes-en zevenjarige bezoekers dronken expres lekker veel limonade, om zich vervolgens klaterend af te reageren op het onverstoorbaar grijnzende dier, terwijl mijn dochtertje beteuterd toekeek. Zij was nog niet zo ver. Maar ze kwam er wel gauw achter dat je ook iets ánders in het potje kon gooien, met hetzelfde resultaat: een beker appelsap, bijvoorbeeld, een pak hagelslag of een transistorradio. Uiteindelijk ontdekte ze dat Für Elise ook klonk als ze er in ging stáán. Toen was het mechaniekje van slag en speelde nog dágen Für Elise, in steeds valser jammerende halftonen, tot we het geheel ten einde raad in een hoek van de tuin begroeven.

Mijn jongste zoontje is net twéé en roept sinds kort hartgrondig 'getverdemme' als hij zijn luier bevuild heeft. Daardoor aangespoord kocht ik een nieuw potje, zette mijn zoontje erop en begon hem bemoedigend toe te spreken toen de telefoon ging. Tijdens het gesprek hoorde ik een luid gekrijs, rende er op af en vond mijn arme kind jammerend in de badkamer. De goeierd had geprobeerd net zo te plassen als zijn vader en grote broer: stáánd voor de WC-pot. En toen was de houten bril op zijn piemeltje gevallen.

We hebben de zindelijkheidstraining voorlopig maar even opgeschort.