Portretten kijken uit de verte op bezoeker neer
Twee hoogtepunten uit de museumcollectie, Rembrandts Titus aan de lessenaar en het zelfportret van Carel Fabritius, maken geen deel uit van het overzicht 'Nederlandse portretten uit de zeventiende eeuw' in het Rotterdamse Museum Boymans-van Beuningen....
Van onze verslaggever
ROTTERDAM
De expositie wordt gehouden naar aanleiding van het verschijnen van een nieuw deel in de serie van bestandscatalogi, een project dat - volgens interim-directeur J. R. ter Molen - tegen het eind van het millennium moet zijn voltooid. De twee beroemde schilderijen waren al eerder gecatalogiseerd in Een gloeiend palet, een bestandscatalogus van schilderijen van Rembrandt en zijn school.
De verzameling Noordnederlandse portretten uit de zeventiende eeuw behoort tot de omvangrijkste van oude kunst in het museum. De portretten-collectie telt, ook wanneer het begrip nauw wordt gedefinieerd, meer dan tachtig schilderijen. De verzameling is evenwel in de laatste decennia aanzienlijk ingekrompen door de overdracht van zo'n twintig schilderijen aan het Rotterdams Historisch Museum.
Op de expositie hangen vaak minder bekende schilderijen van Govert Flinck, Hendrick Goltzius, Frans Hals en Bartholomeus van der Helst, en ovalen portretjes van Gerard ter Borch en van de Rotterdamse fijnschilder Adriaen van der Werff. Het Portret van Otto van der Waeyen van Ferdinand Bol, waarvan de geportretteerde pas onlangs definitief is geïdentificeerd, toont een jonge knaap met een ietwat pappig gezicht bij een trommel en kanonnen. Het is, naast Bols portret van een vrouw in fantasiekostuum uit 1652, een van de mooiste portretten op de tentoonstelling.
Soms roepen de portretten bij de bezoekers vrolijke commentaren op. Bij het door Nicolaes Maes geschilderde portret van Maerten Nieupoort, afgebeeld als krijgsman in een kuras, hoor je 'hé, precies Jan Blokker op zijn veertigste'. Of bij Jurriaen Pools portretten van professor Frederik Ruysch, met een schedel in de linkerhand, en zijn echtgenote Rachel: 'Echte horror'
De tientallen beeltenissen, soms ietwat 'belegen' portretten, kijken vanuit de verte van hun verleden naar de bezoekers. Soms zijn het 'verweesde' portretten, omdat hun pendant - echtgenoot of echtgenote - bij een ander museum of een andere collectie hoort. Maar nu bijna alle portretten uit de verzameling van het Boymans bij elkaar hangen, en niet in het depot, biedt deze tentoonstelling een verhelderend overzicht van de in de zeventiende eeuw zeer populaire portretkunst in de Gouden Eeuw.
Nederlandse portretten uit de 17e eeuw, t/m 7 april, Museum Boymans- van Beuningen, Rotterdam.
