Portret van de koning
Er zijn schaakboeken waarop geen pion of paard te zien is. Hans Böhm wilde het anders.
Een voetbalboek waarop geen bal te zien is, zoiets komt voor. Schaakboeken zonder een enkel bord in zicht, die zijn er ook. Op J.H. Donners bundel De koning (1987) is een piepklein kroontje afgedrukt, als puntje op de i. Op In den eersten stoot pat van Hans Ree (1979) lijkt een pion ook een kroontjespen. Zonder dubbele bodems kan ook: de schaakmonografieën van Hans Böhm en Yochanan Afek voor uitgeverij Tirion (sinds 2014 voortgezet onder de merknaam Kosmos) tonen op elk deel een portret ten voeten uit van het te behandelen stuk.
Onder de overkoepelende titel Wij presenteren... begon de reeks in 2010 met De pion (ondertitel: 'De ziel van het schaakspel') en jaarlijks voegden Böhm en zijn Israëlische collega er een aflevering aan toe. Met het nu verschenen zesde deel De koning ('Het machtigste stuk van het schaakspel') is de missie volbracht, zoals Böhm zegt, 'meer stukken zijn er niet.'
'Op een schaakavond bij Jan Timman hadden we het erover dat boeken over één stuk eigenlijk niet bestaan. Daarom zijn wij hieraan begonnen.' Over het omslagstramien was iedereen het eens, zegt Böhm. Er moest een bord op, en elk stuk wordt in samenhang met zijn medespelers afgebeeld. Cruciaal: 'Een loper of paard alleen is niks, het kan alleen gloriëren bij de gratie van de andere stukken.'
Schaakstukken komen in vele gedaanten voor, maar fantasiemodellen vielen voor het omslag af. Afgebeeld is het zogeten Staunton-standaardmodel, voorgeschreven door de internationale schaakfederatie FIDE.
Hoe komt het trouwens dat zoveel schakers in Nederland ook goede schrijvers zijn? 'Dat hebben we te danken aan Donner. Die begon met polemieken, scheldstukken, maar op niveau. Je deed niet mee als je niet door Donner beledigd was. We zijn allemaal schatplichtig aan hem.'
Hans Böhm & Yochanan Afek: Wij presenteren - De koning
Omslag Hans Britsemmer.
Kosmos Uitgevers; €22,99.
