Politieverhoor komt vaak incorrect en te beperkt bij de rechter
Processen-verbaal (pv's) van het politieverhoor van verdachten zijn vaak incorrect en veel te beperkt samengevat. Bovendien blijkt uit zulke pv's niets van de druk die de politie op verdachten uitoefent om een belastende verklaring af te leggen. Daardoor leiden processen- verbaal soms tot onjuiste beslissingen van de rechter.
Video- en geluidsopnamen van verhoren zijn volledig en tonen wel aan of de politie een verdachte buitensporig onder druk zet. Zulke opnamen worden echter zelden bekeken of beluisterd, omdat rechters en officieren van justitie dat te tijdrovend vinden.
Een en ander blijkt uit een onderzoek van het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) en de Universiteit Leiden. De onderzoekers interviewden rechters, officieren, advocaten en rechercheurs, en analyseerden 55 verdachtenverhoren met bijbehorende pv's. De conclusie: rechters en officieren gaan er ten onrechte van uit dat schriftelijke processtukken altijd de werkelijkheid goed weergeven. Dit is schadelijk voor een goede rechtspraak: een incorrect proces-verbaal kan ten onrechte leiden tot schuldigverklaring.
Een proces-verbaal geeft doorgaans slechts 12 procent tot een kwart van een verdachtenverhoor weer. In geen van de 55 geanalyseerde pv's was meer dan de helft van het gesprek terug te vinden.
Ambtelijke taal
Hoewel de wet voorschrijft dat een verhoor zo veel mogelijk moet worden weergegeven in de woorden van de verdachte, worden die woorden in de praktijk vaak in heel ambtelijke taal opgeschreven, die de werkelijkheid geen recht doen. Bovendien, melden de onderzoekers, leiden klachten van de verdachte over het proces-verbaal zelden tot aanpassing van de tekst.
Zaken die tijdens het politieverhoor misgaan, worden daardoor tijdens een strafzaak vaak niet opgemerkt. In één geval, bij de rechtbank in Arnhem, werd het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk verklaard omdat het verschil tussen pv en gespreksopname zo groot was dat de integriteit van de verbalisant ter discussie stond - ontlastende informatie was in het geheel weggelaten in het pv.
Opnames
De onderzoekers adviseren officieren van justitie om van alle politieverhoren voortaan audio- of audiovisuele opnames te maken. Die bestanden moeten standaard aan het strafdossier worden toegevoegd.
Ook is een groter besef bij rechters en officieren vereist van de beperkingen van een proces-verbaal. Hieraan zou in hun opleiding meer aandacht moeten worden besteed. Voorts moet blijken of de verdachte het pv heeft gelezen alvorens het te tekenen, en of hij kritiek heeft. Bij conflicten hierover moeten de standpunten van zowel de verdachte als de verhoorders duidelijk in het pv worden vermeld.
