Politieke mode: non-conformistisch, met mate

De Nederlandse politiek ondergaat dezer dagen een sociaal-cultureel omwentelinkje dat door cultuursocioloog Cas Wouters als volgt wordt gekarakteriseerd: Armani-met-T-shirt. Herenkledingexpert Sander Lusink treft de kern nog beter: smart casual.

Hoe dat eruit ziet? Een goed gesneden, liefst Italiaans pak. Daaronder een mooi, liefst effen overhemd waarvan het boordje binnenboord blijft en het bovenste knoopje zo nonchalant mogelijk open. Meest opvallend is de ontbrekende stropdas.

Bij het eerste lijsttrekkersdebat, twee weken geleden op RTL 4, werd Wouter Bos samen met Jan Marijnissen ingedeeld in de categorie der daslozen. Na dat eclatante succes vervolgde hij aldus, non-conformistisch maar met mate, zijn mars door de lijsttrekkersdebatten. Geen politicus is de kwalificatie smart casual zo op het lijf geschreven. Misschien is het wel het geheim van Bos: slim en ongedwongen.

De Socialistische Partij claimt met Jan Marijnissen de trendsetter in huis te hebben. 'En nu zie je opeens Wouter Bos, Thom de Graaf en Frank de Grave precies zo gekleed gaan', zegt campagneleider Tiny Kox.

Volgens Binnenhof-watchers is de trend eigenlijk gezet door Kamerlid Kees Vendrik van GroenLinks, de eerste Armani-met-T-shirt. Vendrik vindt dat zelf te veel eer. Als iemand die eer verdient, dan is het prins Claus.

Ruim vier jaar geleden bij de uitreiking van de naar hem vernoemde prijzen wierp Claus de stropdas verre van zich en vroeg zijn gehoor hetzelfde te doen. 'Voel de vrijheid van de hals. Stropdas af.'

Kees Vendrik vond het een fantastisch gebaar. 'Voor conservatief Nederland was het een belangrijke boodschap. Je hebt geen stropdas nodig om serieus te worden genomen.'

Maar de actie van Claus was een daad van verzet, terwijl hier sprake is van een nieuwe dresscode. Zo willen zelfbewuste en maatschappelijk betrokken dertigers en veertigers er uitzien.

Socioloog Wouters over Bos: 'Zoals hij zijn woorden kiest, net even iets anders, zo kiest hij ook zijn kleding.' Kledingexpert Lusink: 'Met zijn kleding probeert hij de linkse kiezers aan zich te binden, terwijl hij met zijn uitspraken op het centrum mikt.' Sterker nog, het open boordje reageert op de uitbundige LPF-das.

Sander Lusink is verantwoordelijk voor de marketing van herenmodezaak Oger, die veel politici kleedt, ook Wouter Bos. Dat wil zeggen: de Wouter Bos van de debatten, niet de Wouter Bos van amusementsprogramma's. Die schipperstrui is misschien reuze casual, maar allesbehalve smart.

Voor de PvdA is die trui reden te meer om de suggestie over de Armani-met-een-boodschap te ontzenuwen. Niks electorale bijbedoelingen. De heer Bos trekt 's morgens aan wat het ambt verlangt of wat het lekkerst zit. 'Net als u en ik', vermoedt zijn voorlichter Susan Baart.

Deze week trad Frank de Grave op in het tv-programma Barend en Van Dorp en de volgende dag stroomde zijn mailbox over. Dat losse haar. Dat mooie pak. De Grave was opeens smart casual geworden. Slechts één mailer oordeelde negatief.

Daarover heeft de nummer 2 van de VVD zo zijn opvatingen. Een minister draagt altijd een stropdas. Een Kamerlid mag zonder, tenzij hij het woord moet voeren. En 'in dat soort programma's' kan een stropdas juist ballast zijn.

Maar Frank de Grave wil er niet moeilijk over doen. Neem afgelopen donderdag. Toen stond zijn hoofd opeens naar een stropdas en zo was hij 's avonds ook te zien in het programma B en W. Zelfs het haar was teruggedeinsd.