Politiek Sharon verdient een krachtig protest

WOEDE en onmacht strijden om voorrang in de gevoelens die opkomen bij de recente uitbarsting van geweld in het Midden-Oosten. En wat heet recent? Sinds het begin van de tweede intifada in september 2000, zijn in Palestina ruim duizend (!) mensen, onder wie veel vrouwen en kinderen, gedood. Honderden Israëli's lieten het leven, onder wie soldaten, maar ook vele onschuldige burgers. Het einde van deze geweldscyclus is niet in zicht.

Berusten we daarin, zoals de Spaanse premier en huidig voorzitter van de Europese Unie kennelijk wil? Dat zou politiek en moreel onaanvaardbaar zijn. Verbazen wij ons eigenlijk nog wel ergens over, of aanvaarden we de talloze slachtoffers? Er lijkt een oorverdovende stilte te zijn ingetreden sinds het 'hoogtepunt' tijdens het weekeinde van 3 en 4 maart. Hoorden we de Verenigde Staten? Hoorden we Europa? Hoorden we Nederland? Het lijkt er niet op.

Intussen druppelen (pers)berichten door over Amerikaanse waarschuwingen, Europese verklaringen en Nederlandse telefoongesprekken: minister van Buitenlandse Zaken Van Aartsen sprak op 6 maart met zijn Israëlische collega Peres, terwijl hij een week eerder met de Palestijnse leider Arafat telefoneerde.

Daar is allemaal niets mis mee. Het is goed dat Nederland voor beide zijden aanvaardbaar blijft als gesprekspartner. De positie verplicht ons: noblesse oblige, zowel vriend van Israël als steunpilaar van de Palestijnse natie. Maar waar blijkt dat uit? Het aanbieden van goede diensten, hoe goed bedoeld en nuttig ook, is niet genoeg. Wij verwachten van de Nederlandse regering een luide en duidelijke veroordeling van het beleid van Sharon.

Die, voorzichtige, veroordeling is er vorige week desgevraagd gekomen tijdens het Kamerdebat over de bijeenkomst van de Europese ministers van Buitenlandse Zaken, gisteren in Brussel. Dat is winst, zeker na de forse kritiek - en niet ten onrechte - van een paar maanden geleden door minister van Aartsen op Arafat.

Daar mag het echter niet bij blijven. Het is nu tijd om man en paard te noemen: het beleid van Sharon is niet alleen contraproductief omdat het niet de vrede maar de oorlog naderbij brengt, maar ook destructief voor land en volk van Israël. Juist Nederland dat een traditie van engagement met Israël hoog te houden heeft, zou dat luider dan ooit moeten uitspreken. En niet, zo lijkt het, op verzoek en half besmuikt. Het beleid van Sharon leidt tot niets anders dan verdere rampspoed voor Israël.

De vrede moet van buitenaf komen. De VS, maar vooral ook Europa hebben hier een taak. Met alle waardering voor het belangrijke werk van de Hoge Vertegenwoordiger van de Europese Unie, Javier Solana. Hij bereist, mede op Nederlands initiatief, constant de regio. Nu is meer nodig: een aanbod van een vredesplan door de VS en Europa als offer you can't refuse. Dat plan moet zijn geënt op nu circulerende en eerder gepresenteerde vredesplannen, die alle draaien rond het beginsel van 'land voor vrede'.

Keus genoeg: het plan-Abdullah, het plan Peres-Abu Ala en de Amerikaanse blauwdrukken voor de vrede van respectievelijk Mitchell en CIA-directeur Tenet. De elementen daarin verschillen niet zo vreselijk veel, maar het gaat er nu om de essentie eruit te halen: het recht van landen erkend te worden en te leven achter veilige grenzen, met een regeling voor vluchtelingen.

Dat is de kern. In het Midden-Oosten is er geen tijd meer om elkaar de loef af te steken met eisen zoals een aantal dagen rust en een wapenstilstand voordat de ene partij (Israël) bereid is te bewegen. Evenmin voor getraineer met verantwoordelijkheden voor recht en orde aan Palestijnse kant, zoals bij de aanhouding - veel te laat - van hen die verantwoordelijk zijn voor de moord op de Israëlische minister van Toerisme.

Er moet naar de kern worden doorgestoten. Tot die kern hoort ook de Israëlische nederzettingenpolitiek die, met de politiek van verstikking van 'Palestina', tot grote hoogte verantwoordelijk moet worden gehouden voor de huidige gewelddadige impasse.

En mogen wij dan nu eens politiek incorrect zijn door niet stuk voor stuk de moorddadige aanslagen op onschuldigen in Israël na te lopen? Ook die veroordelen wij, maar het gaat nu om verantwoordelijkheid en actie. Die actie moet van leiders komen. De positie van zowel Sharon als Arafat is aangetast. Arafat kan letterlijk geen kant op. Dat moet veranderen. Sharon wel, maar voelt hij zijn historische verantwoordelijkheid? Of wil hij de staatsman zijn die Israël in een nieuwe oorlog stort, zoals hij in hoge mate het Libanese conflict opstookte met de moorddadige inval in Shabra en Chatila in 1982?

Europa en de VS moeten de leiders, letterlijk, bij de arm vatten en hen naar de vredestafel slepen. Daarbij passen alle plannen die zojuist zijn genoemd, maar ook het sturen van waarnemers, uiteraard met de zegen van de VN-Veiligheidsraad (wanneer horen wij daar iets van?) en met een minimale acceptatie door de strijdende partijen en een minimumregeling van hun veiligheid. Die 'ogen en oren' van de internationale gemeenschap kunnen een dempende functie hebben, en hun rol moet niet naar achteren, maar naar voren worden geschoven.

Er waren reeds Nederlandse waarnemers in het gebied, en anderen zouden hun rol willen overnemen. Wat zou er mooier zijn dan wanneer aanhangers van de 'Palestijnse zaak' en van 'de Israëlische zaak', zeg het Palestina Komitee en CIDI, samen op zouden trekken? Naïef? Misschien, maar in tijden van nood kunnen en mogen we niet berusten, maar moeten we alles beproeven.