nieuwshack EncroChat
Politie kon wekenlang meelezen met geheime berichten van duizenden zware criminelen
Dankzij het hacken van cryptofoonaanbieder EncroChat kon de politie vanaf april meelezen met geheime chatberichten van duizenden zware criminelen. ‘Dit levert zo veel bewijs op, daar hadden we anders jarenlang onderzoek voor moeten verrichten.’
Met de hack werden liquidaties, martelingen en ontvoeringen voorkomen en konden er onder meer ruim honderd verdachten worden aangehouden, werden er vele duizenden kilo’s drugs onderschept en negentien drugslabs ontmanteld. Dat maakten Nederlandse en Franse politiediensten donderdag bekend tijdens een persconferentie van Eurojust.
Volgens Andy Kraag, hoofd van de Landelijke Recherche, heeft het internationale onderzoek ‘26Lemont’ een ‘goudmijn aan bewijs’ opgeleverd. Hij spreekt van ‘het grootste rechercheonderzoek ooit’ en een ‘gamechanger’. ‘We keken wekenlang realtime mee, en kregen een zeer gedetailleerd inkijkje in de hedendaagse onderwereld.’
Wilt u dit artikel liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie.
Begin dit jaar gold EncroChat nog als een van de grootste providers van versleutelde digitale communicatie: het bedrijf had zo’n 50 duizend gebruikers, waarvan 12 duizend in Nederland. Deze cryptofoonaanbieder biedt toestellen aan waarmee anoniem gecommuniceerd kan worden, en werd opvallend vaak gebruikt door internationaal opererende criminelen die hun communicatie wilden afschermen voor justitie. Zij waanden zich onbespied.
Samenwerking
In 2017 kwam EncroChat in het vizier van de Franse justitie. Uiteindelijk lukte het om de encryptietechniek te omzeilen en toegang te krijgen tot miljoenen berichten. Sinds 2019 trekken de Nederlandse en Franse justitie in het onderzoek samen op.
Afgelopen tijd lazen honderden opsporingsambtenaren de berichten van duizenden criminelen ‘dag en nacht’ mee. Volgens Jannine van den Berg, politiechef van de Landelijke Eenheid, was het ‘alsof we bij de criminelen aan de vergadertafel zaten. Soms kwamen we oude bekenden tegen, maar we hebben ook nieuwe namen in het vizier gekregen.’ Uiteindelijk bleken meer dan 20 miljoen berichten relevant voor Nederlandse opsporingsonderzoeken. ‘De Nederlandse onderwereld bleek een grootverbruiker.’
Een deel van de berichten noemt de politie ‘ontluisterend’. Kraag: ‘Zelfs de meest doorgewinterde rechercheurs hadden dit nog nooit gezien.’ Volgens hem heeft de politie martelingen, liquidaties en ontvoeringen voorkomen.
Bewijs zoekt zaak
De onderschepte versleutelde berichten hebben al tot een lange reeks interventies geleid. Zo hielp informatie uit onderzoek ‘26Lemont’ bij de operatie Portunus, een groot onderzoek naar criminele netwerken die cocaïnelijnen beheren tussen Zuid-Amerika en de haven van Vlissingen. Dit leidde woensdag al tot negen aanhoudingen.
Maar volgens Kraag zullen er nog meer politieacties en -onderzoeken volgen. ‘Daar ben ik 100 procent van overtuigd.’ Naar verwachting zullen de berichten gevolgen hebben voor meer dan driehonderd rechercheonderzoeken. ‘Dit levert zo veel bewijs op, daar hadden we anders jarenlang onderzoek voor moeten verrichten. Normaal hebben we een zaak en gaan we op zoek naar bewijs’, zegt Kraag. ‘Nu hebben we een berg aan bewijs binnen en zoeken we daar de misdaadzaken bij. De zaak zoekt geen bewijs, ons bewijs zoekt de zaak.’
De onderschepte berichten hebben ook aanwijzingen opgeleverd voor het lekken van informatie naar criminelen vanuit overheidsdiensten. Ook daar zal verder onderzoek naar worden gedaan.
Toch niet onaantastbaar
Het is niet de eerste keer dat de politie de hand weet te leggen op versleutelde berichten van criminelen. Ter vergelijking: in 2016 werden tijdens een ander onderzoek 1,5 miljoen afgeschermde berichten onderschept. Ook toen werd er gesproken over een ‘goudmijn’ aan bewijs. Tot op de dag van vandaag gebruikt justitie berichten uit die ‘goudmijn’ in grote processen, onder meer in de stafzaak tegen Ridouan T. In het onderzoek ‘26Lemont’ gaat het om een veelvoud aan berichten. De verwachting is dat de effecten van deze operatie nog jarenlang zullen naklinken in de onderwereld. ‘Criminelen denken ten onrechte dat ze onaantastbaar zijn’, aldus Kraag.
Niet alleen in Nederland leidde het onderzoek tot arrestaties. Ook in Noorwegen, het Verenigd Koninkrijk en Zweden werden verdachten van drugshandel en geweldsdelicten aangehouden.
De internationale politieoperatie kwam op 13 juni abrupt ten einde. Het bedrijf EncroChat ontdekte toen dat een overheidsinstantie het platform was binnengedrongen, en adviseerde zijn klanten om onmiddellijk de telefoons weg te gooien. De toestellen die EncroChat verkocht, kosten zo’n 1.000 euro per stuk, daarnaast bood het bedrijf abonnementen aan die 1.500 euro kosten per zes maanden.
Waarom criminelen geen WhatsApp gebruiken en meer over hoe de politie kon meelezen
De politie las wekenlang mee met criminelen die een versleutelde chatdienst gebruikten, en dus ongezien dachten te communiceren. Hoe kan de politie berichten lezen die onkraakbaar moesten zijn? En waarom gebruiken criminelen EncroChat, en niet het eveneens versleutelde WhatsApp? Vier vragen beantwoord.
Politiebaas Erik Akerboom vertrekt: ‘Zo’n arrestatie als die van Ridouan T. is de kroon op je werk’
In zijn vier jaar als politiebaas kreeg Erik Akerboom (59) te maken met veel onvrede over de reorganisatie en bezuinigingen. Nu vertrekt hij naar de AIVD. ‘De politie heeft een fitte leiding nodig – als je slijtage vertoont, straalt dat uit naar het hele korps. Het is topsport.’
Proces tegen Ridouan T. begint, zonder Ridouan T.: ‘Alles aan dit proces is uitzonderlijk’
Vandaag is in de streng beveiligde bunker van Amsterdam Osdorp de eerste zitting tegen de 42-jarige Ridouan T., hoofdverdachte in de Marengo-zaak. We bellen met Volkskrant-verslaggever Wil Thijssen die het proces volgt.
