Poëzie van Hollywood-filmtaal
Op zichzelf is het een normale man met grijs haar, in roze polo, die in een restaurant in Las Vegas zit te dineren met zijn gezin. We zien hem, van een afstandje gefilmd met een handycam, kort bellen en ophangen. Maar de dreigende muziek en de toegevoegde stemmen vertellen ons iets heel anders: dit is de opening van een misdaadfilm en de man zit diep in de problemen. 'I tell you what: forget the money', zegt een donkere stem aan de andere kant van de lijn. 'What money?', lijkt de man in polo te antwoorden.
Zo begint Stardust, een 20 minuten lange, razend suggestief gemonteerde mini-speelfilm die op het Filmfestival in Rotterdam (IFFR) wordt vertoond. Toevallige casino- en hotelbezoekers vervullen hierin de hoofdrollen, zonder daarvan zelf op de hoogte te zijn. De Belgische filmmaker Nicolas Provost (1969) filmde hen op afstand, met een in een tas verstopte camera.
Iets vergelijkbaars ondernam hij eerder al voor zijn meermaals bekroonde film Plot Point uit 2007, waar hij uit beelden van willekeurige passanten en politieagenten op Times Square in New York een mini-thriller fabriceerde. 'Aanvankelijk wilde ik de politieagenten in New York als acteurs gebruiken', zegt Provost, 'maar de overste keurde het idee af. Zo kwam ik op het idee om ze te filmen zonder dat ze het doorhadden. Ik toon de agenten alsof ze in een film figureren, waarin de voorbijgangers verdachte personages zijn. Times Square is in feite ook een soort open filmstudio, net als Las Vegas.'
In zijn oeuvre, dat bestaat uit dertien korte films, refereert Provost veelvuldig aan de filmgeschiedenis, waarbij hij klassieke beelden vervormt, en geluiden (in Stardust onder meer muziekflarden uit The Shining) zowel vertraagd als versneld afspeelt. 'In feite delen wij een collectief filmgeheugen. Ik probeer poëzie te maken met de Hollywood-filmtaal, de codes en grammatica die iedereen onbewust deelt.'
Zijn films, die wereldwijd op filmfestivals en in kunstgaleries worden vertoond, lijken een voortzetting van het vermaarde Kuleshov-experiment. Deze Russische filmer monteerde in 1929 dezelfde shots van een expressieloos gezicht beurtelings aan shots van een soepbord, een meisje en een doodskist - bij elke variant interpreteerde het publiek het gezicht van de acteur weer anders.
Ook bij Provost voegt de kijker van alles toe, zo zijn telefonerende mannen en stilstaande geblindeerde auto's in zijn films veel meer dan dat.
In Stardust maakt hij het de kijker iets makkelijker door in de casino's ook heimelijk enkele acteurs te filmen: Jon Voight, Jack Nicholson. Ook de vorig jaar overleden acteur Dennis Hopper is te zien, wanneer die aan een tafeltje eten van McDonald's consumeert, samen met collega-acteur Danny Trejo (Machete).
Aanvankelijk eindigde Stardust met beelden van casino-gangers die vol verwachting omhoog kijken en een plots boven Las Vegas arriverend ruimteschip uit Close Encounters of the Third Kind, maar Provost snoeide die ingeving toch weer weg. 'De film eindigt nu met een meer mysterieuze climax.'
Later dit jaar zullen Plot Point en Stardust nog langs internationale kunstpodia reizen, samen met een filmpje dat de Belg opnam op het Shibuya-kruispunt in Tokio, waar ook scènes uit Lost In Translation werden gefilmd. 'Daar liet ik een Japanse acteur rondlopen met een groot keukenmes, om met omstanders als potentiële slachtoffers een seriemoordenaarfilm te creëren.' De politie van Tokio vond dat verdacht, en arresteerde de filmmaker en zijn acteur. 'Ik draag altijd een catalogus van mijn werk bij me, zodat ik kan uitleggen wat ik doe. Toen ze het eenmaal begrepen, mochten we weer gaan. Ook het mes kregen we terug. Keurig op origami-wijze verpakt in krantenpapier.'
