Pier Eringa, man achter Testen voor toegang: ‘De brandweer betalen we ook niet per gebluste brand’
Getest voor toegang werd er vanwege de teruggedraaide versoepelingen de laatste weken nauwelijks. Toch bleven ingehuurde testbedrijven samen zo’n miljoen euro per dag ontvangen, becijferde de Volkskrant. ‘We moeten nu eenmaal de winkel open houden’, zegt Pier Eringa van de Stichting Open Nederland. ‘Ook als er even weinig klanten zijn.’
In opdracht van het ministerie van Volksgezondheid organiseert de Stichting Open Nederland Testen voor toegang. Na een moeizame aanloop beleefde dat instrument het eerste weekend van juli zijn hoogtepunt, met ruim 400 duizend testafspraken voor vooral jonge feest- en festivalgangers.
Toen duidelijk werd dat mede daardoor de besmettingen weer snel opliepen, draaide het kabinet de versoepelingen terug. Sindsdien staat Testen voor toegang op een laag pitje, met vorige week nog geen 10 duizend testen per dag. De financiering van elf ingehuurde testbedrijven liep tot maandag echter nog volledig door, op basis van de oorspronkelijke capaciteit van 200 duizend testen per dag.
Dat is toch zonde, een miljoen per dag betalen voor toegangstesten die nauwelijks worden verricht?
Pier Eringa, voorheen baas van ProRail: ‘Dat vinden wij ook zonde. Maar we moeten nu eenmaal de winkel open houden, ook als er even weinig klanten zijn. De kosten die we de afgelopen weken gemaakt hebben, dat is de prijs de we betalen om straks als het weer nodig is verzekerd te zijn van voldoende capaciteit. Als we na nieuwe versoepelingen te weinig testcapaciteit zouden hebben, ben jij waarschijnlijk ook de eerste die aan de lijn hangt met kritische vragen.
‘Wij voeren uit wat beleidsmakers graag willen. We hebben in korte tijd een infrastructuur uit de grond gestampt waardoor honderdduizenden mensen per dag zich dicht bij huis gratis kunnen laten testen. Daarmee kon de samenleving eerder open. Dat beleid is plotseling bijgesteld. Begrijpelijk, maar wij kwamen piepend en knarsend tot stilstand. Van flink opschalen omschakelen naar afschalen, zoals we nu met 50 procent hebben gedaan, dat is niet zo simpel.’
Waarom kiezen jullie ervoor te betalen voor capaciteit in plaats voor daadwerkelijk verrichte testen, zoals bij de vakantietesten die andere commerciële testbedrijven voor het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat uitvoeren?
‘Voor ons is zeker zijn van beschikbare capaciteit cruciaal. Er is bovendien ook zoiets als goed opdrachtgeverschap. We kunnen niet al het risico bij ondernemers leggen. Al die testbedrijven hebben mensen in dienst. Het risico is te groot dat die zouden zeggen: we gaan iets anders doen. Testlocaties en testmateriaal hebben we genoeg, maar personeel is de bottleneck.
‘We moeten op aanbieders kunnen rekenen, en zij op ons. De brandweer betalen we in Nederland ook niet per gebluste brand. Er worden in de coronacrisis veel kosten gemaakt waarvan we misschien later zeggen: onnodig. Maar dat is altijd achteraf. Er zijn net zo goed hallen vol gezet met ziekenhuisbedden die niet nodig bleken.
‘We moeten streven naar een flexibel testsysteem dat kan mee-ademen met het virus, de maatregelen en de omstandigheden. Het was juridisch niet mogelijk dat onze aanbieders ook de vakantietesten zouden uitvoeren, omdat testen voor reizigers niet in onze aanbesteding was opgenomen. Maar ik vind dit wel het moment om ons af te vragen of we al die verschillende testsporen niet samen moeten brengen. Testen voor een evenement, vakantie of naar school gaan: de burger is het om het even.’
Ondertussen bleek uit een analyse van de besmettingen rond het festival Verknipt nog maar eens dat het Testen voor toegang-systeem kwetsbaar is, zelfs met strikt toezicht: 130 festivalgangers waren vooraf al besmet. Moeten we dit nog wel willen?
‘De meerwaarde van toegangstesten zou moeten zijn: dingen die eigenlijk nog niet kunnen veilig organiseren. Als dat niet lukt, is dat niet leuk. Als de conclusie nu is dat de maximale tijd tussen test en toegang 24 uur in plaats van 40 uur moet worden, kunnen we dat begrijpen. We hebben bekeken of dat uitvoerbaar zou zijn voor ons, en dat is het.’
‘We leren nu dat ook gevaccineerde mensen vatbaar blijven voor besmetting. Misschien moeten we die ook gaan testen. Maar: het systeem wordt nooit helemaal waterdicht. Er zullen altijd risico’s blijven bestaan. Of die aanvaardbaar zijn, is een politieke afweging. Maar het alternatief is: de boel dicht.’
