Pfizer-vaccin toch inzetbaar voor verpleeghuisbewoners en gehandicapten

Zo wordt een begin gemaakt met het vaccineren van de kwetsbaarste groepen: die moeten volgens de Gezondheidsraad als eerste worden beschermd.

De twaalf zorginstellingen hebben maandagmiddag van het RIVM gehoord dat ze volgende week bij elkaar 15 duizend verpleeghuisbewoners en kwetsbare gehandicapten kunnen vaccineren. Als dat lukt en er dan nog genoeg Pfizervaccin beschikbaar is, gaan de weken erna de zeshonderd grootste verpleeghuis- en gehandicaptenorganisaties aan ruim honderdduizend verpleeghuisbewoners en 35 duizend kwetsbare gehandicapten dit vaccin toedienen. Het vaccin van Moderna wordt gereserveerd voor de vaccinatie van de kwetsbare bewoners van de kleinere zorgorganisaties, toe te dienen door huisartsen.

Toestemming

In allerijl zetten de twaalf koplopers nu priklocaties op. Ook moeten zij voor de vaccinaties nog snel de eventuele toestemmingsverklaringen verzamelen van familieleden van wilsonbekwame cliënten, bijvoorbeeld ten gevolge van dementie.

Opmerkelijk genoeg is het nu wel mogelijk kwetsbare bewoners van instellingen te bedienen met het Pfizer-vaccin. In december besloot minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid de vaccinatievolgorde om te gooien en te beginnen met het vaccineren van de werknemers in de verpleeghuiszorg. Het vaccin van Pfizer zou logistiek niet geschikt zijn voor de relatief kleinschalige vaccinatie van bewoners in verpleeghuizen – ook al zouden die aanvankelijk als eerste aan de beurt zijn.

Pfizer levert het vaccin per 975 doses. Het zou niet kunnen worden herverpakt in kleinere hoeveelheden zonder verspilling, was toen de overtuiging. Om die reden moesten de verpleeghuisbewoners nog wachten op hun inenting. De GGD’s kregen toen de opdracht priklocaties in te richten om dit vaccin grootschalig toe te dienen aan verpleeghuismedewerkers. Daar zijn ze op 6 januari mee begonnen.

Herverpakking

Nu kan het Pfizer-vaccin wél in hoeveelheden kleiner dan duizend worden gedistribueerd. Na het dringende advies van de Gezondheidsraad op 24 december, dat het vaccin van Pfizer vooral zou moeten worden gebruikt voor de oudsten en de kwetsbaarsten, heeft het RIVM opnieuw onderzocht of herverpakking mogelijk was.

‘Dat bleek toch te kunnen onder strenge condities, door ziekenhuisapothekers’, zegt een woordvoerder van het RIVM. Het vaccin wordt daarvoor ontdooid en per vijf flacons verpakt. Daarna is het maximaal 120 uur houdbaar bij een temperatuur van 2 tot 8 graden.

De zorgorganisaties willen nu niet stilstaan bij het idee dat de vaccinatie van de kwetsbaarste bewoners van instellingen wellicht eerder had kunnen beginnen als de mogelijkheden meteen grondig waren verkend. ‘Het is nu niet het moment je af te vragen waarom het nu opeens wel kan met dit vaccin’, zegt corona-regiemanager Saskia Martens van gehandicaptenzorgorganisatie Middin. ‘Nu willen we de kans pakken om zo snel mogelijk onze kwetsbare cliënten te beschermen.’

‘De verpleeghuizen staan te popelen om te beginnen’, zegt bestuurder Conny Helder van brancheorganisatie Actiz van de Ouderenzorg. ‘Aanvankelijk was de angst voor verspilling groot bij een vaccin dat in die hoeveelheden wordt verpakt. Bedenk dat er 2.500 verpleeghuislocaties zijn.’

De druk op de verpleeghuizen is sinds december alleen maar toegenomen, met meer besmettingen en de groeiende angst voor de Britse variant van het coronavirus. ‘We moesten wel versnellen.’

Opengebroken

Helder is tevens bestuurder van TanteLouise, een van de verpleeghuisorganisaties die volgende week beginnen met vaccineren. ‘Het wordt een militaire operatie’, voorspelt zij. In de apotheek van een naburig ziekenhuis wordt de zending Pfizervaccins opengebroken, waarvan TanteLouise 750 doses verstrekt krijgt. ‘Vanwege de beperkte houdbaarheid moeten we die voorraad razendsnel wegspuiten. We willen niet één flesje vaccinvloeistof ongebruikt op de plank laten staan.’

Het verzamelen van de toestemmingsverklaringen voor de vaccinaties zag de verpleeghuissector als een volgende tijdrovende hobbel. Daarvoor moet bekend zijn welk vaccin wordt gebruikt. Ook dat blijkt mee te vallen.

Sinds maandagmiddag zijn medewerkers van TanteLouise aan het bellen naar familieleden van de wilsonbekwame bewoners. Helder: ‘We hadden vooraf niet verwacht dat dat zo snel zou gaan. Veel familieleden willen dit heel graag.’

Prikstraten

Dat merken ze ook bij gehandicaptenorganisatie Middin, met zo’n 160 locaties in de regio Rotterdam en Den Haag. Toen de organisatie eerder deze week hoorde dat zij vanaf komende maandag gaan vaccineren, zijn ze meteen begonnen met het bellen van de cliënten en hun verwanten. ‘Van de zevenhonderd cliënten waarvoor we voor komende week vaccinatietoestemming proberen te regelen, hebben we al tweehonderd reacties terug’, zegt coronaregiemanager Martens van Middin. ‘Bijna iedereen wil meedoen, veel cliënten kunnen niet wachten.’

Middin gaat twee vaccinatieprikstraten opbouwen, in Rotterdam en Den Haag. Er is een vervoerder geregeld die de cliënten daar volgende week ‘coronaproof’ naartoe rijdt. ‘Iedereen staat in de actiestand, we staan in een hogere versnelling’, zegt Martens. ‘Wij kunnen gevaccineerde cliënten registreren en hebben bevoegde personeelsleden om de prikken toe te dienen. Ook hebben we brieven gemaakt met pictogrammen voor cliënten die zo de informatie over vaccinatie tot zich kunnen nemen.’

Na de prik kunnen de cliënten in een ontspanningsruimte een kwartier bijkomen. ‘We willen er iets bijzonders van maken, zegt Martens. ‘Het wordt een klein feestje.’