Persconferentie op komst: De Jonge zoekt dit keer doelbewust de confrontatie

‘Optiefen met die toegangsbewijzen’. Een wonder van subtiliteit is Geert Wilders nooit geweest, maar hij heeft doorgaans wel een uitstekend gevoel voor de stemming op de flanken van de Tweede Kamer. Deze week voert hij het verzet aan tegen de coronapas, die vanavond door het kabinet juist wordt omarmd als dé uitweg uit anderhalf jaar coronabeperkingen. Minister De Jonge kan zich opmaken voor een week van verhit politiek debat, binnen en buiten de Tweede Kamer.

De bewindsman bereidde zijn departement er vorige week al op voor: riemen vast, turbulentie op komst! Toen wist hij al wat het kabinet in voorbereiding had voor de persconferentie van dinsdagavond: vanaf 25 september trekt de overheid zich weer grotendeels terug uit het openbare leven. De anderhalvemeterregel verdwijnt uit de horeca, de theaters, de concertzalen en de bioscopen.

Bij indoor-evenementen zoals popconcerten mag het publiek weer staan, lopen en dansen, met 75 procent van de zaalcapaciteit gevuld. Ook meerdaagse evenementen zoals festivals kunnen weer worden georganiseerd. Over de details wordt dinsdag nog in de ministerraad gesproken, maar de grote lijnen zijn duidelijk.

Overwinning

De Jonge zal het dinsdagavond op zijn persconferentie vieren als een overwinning op het virus. En een meerderheid van de Tweede Kamer is geneigd hem daarin te volgen. Maar voor een veel luidruchtiger minderheid wordt alle feestvreugde bedorven door dat ene voorbehoud dat bij elke versoepeling klinkt: het geldt allemaal alleen voor bezoekers die hun coronapas kunnen tonen.

Zonder vaccinatiebewijs, herstelbewijs of negatieve testuitslag blijft de deur dicht. Wel of niet gevaccineerd; het gaat de komende maanden voor het eerst een behoorlijk praktisch verschil maken in het sociale leven. Even spontaan afspreken in het café is er niet meer voor iedereen bij.

Voor het deel van de bevolking dat de vaccins niet vertrouwt of om andere redenen bezwaren heeft tegen inenting, is daarmee het definitieve bewijs geleverd: hier worden mensen bewust op achterstand gezet in een poging hen te overtuigen zich alsnog bij de GGD te melden. ‘Ongewenste vaccinatiedrang!’, protesteerde SGP-voorman Kees van der Staaij al bij het uitlekken van de eerste berichten.

Protest uit vele hoeken

Van der Staaij is niet de enige. In veel verschillende toonaarden klinkt het protest deze week vanuit de fracties van de PVV, Denk, De Partij voor de Dieren, JA21, SGP, Forum voor Democratie, De BoerBurgerBeweging en de fractie-Van Haga. BBB-leider Caroline van der Plas vermoedt verdeeldheid in nog veel meer partijen en heeft daarom al een hoofdelijke stemming aangevraagd in het Kamerdebat van komende donderdag.

FvD-leider Baudet wedijvert met Wilders om wie de grootste afkeer toont. Hij spreekt van een apartheidspas. ‘Als we ons niet massaal verzetten, komen we hier nooit meer uit.’

Verbaasd zal De Jonge niet zijn, want de bezwaren klinken al maanden. Hij heeft ze zelf gevoed, eerder dit jaar, toen hij de Kamer verzekerde dat hij zelf ook tegen elke vorm van dwang of drang was. Zelf zal hij deze week volhouden dat van drang nog altijd geen sprake is – een testbewijs volstaat immers ook – maar ook hij beseft dat velen daar anders tegenaan kijken. Niet iedereen heeft een teststraat om de hoek.

Kabinetstrauma

Dat hij de confrontatie met dat kamp nu toch riskeert, kan niet los worden gezien van het kabinetstrauma van juni toen plotseling de volledige horeca weer open werd gegooid. Niet voor het eerst negeerden Rutte en De Jonge toen het advies van het Outbreak Management Team om het voorzichtig aan te doen.

De daaropvolgende acute uitbraak onder de feestende jongeren bedierf het nationale zomerhumeur en maakte van Rutte en De Jonge alsnog voorzichtige mannen die sindsdien vooral de nadruk leggen op de risico’s: zolang de ziekenhuizen nog vol liggen met ongevaccineerde patiënten, en honderdduizenden kwetsbare mensen onvoldoende beschermd worden door het vaccin, houden ze de voet bij de rem.

Compromis

De coronapas is het compromis tussen die voorzichtigheid en de aanzwellende roep om versoepelingen nu het virus voor de meeste mensen geen grote bedreiging meer is. Het ongemak van het coronapaspoort is altijd nog kleiner dan de schade van het doormodderen met de anderhalvemetersamenleving, redeneert het kabinet.

Het opvoeren van de vaccinatiedrang is daarbij nog altijd niet het doel, bezweert De Jonge, maar hij draait er inmiddels ook niet meer omheen dat het wel zou helpen in de zoektocht naar het echte einde van de crisis. ‘Het zou een mooi neveneffect zijn.’

De woede van een deel van het land tegen die strategie is ingecalculeerd. Evenals de verwachting dat een veel groter deel die woede uiteindelijk niet zal delen en blij zal zijn met wat er wél weer kan. De massale toeloop op de voetbalstadions en de Grand Prix van Zandvoort – allemaal met coronapas – hebben dat vertrouwen in de afgelopen weken versterkt.