Pc met succes in de vergruizer
Voor de recycling van 'grijsgoed' gelden nieuwe regels. Er is een eerlijkere verdeling voor de kosten van 'verweesde' pc's. Het Nederlandse model krijgt navolging van Europa....
Nederlandse consumenten en bedrijven hebben vorig jaar een record aantal afgedankte computers en toebehoren aangeboden voor recycling. Hoewel de definitieve cijfers nog niet zijn vastgesteld, denkt ICT Milieu 9,5 kiloton te hebben opgehaald - ruim een kiloton, één miljoen kilo, meer dan in 2001 toen er 8,1 kiloton werd verzameld.
De gescheiden verwerking van computerafval kwam in 1999 tot stand. Toen werd 2,6 kiloton aan weggegooide hightech ingezameld via bedrijven, winkeliers en de gemeentelijke afvaldiensten, een jaar later 6,5 kiloton. Afgedankte apparatuur wordt 'gestript' van kabels en grote stukken metaal: de rest wordt tot gruis gemalen. In smelterijen, soms in het buitenland, wordt daar het metaal uitgehaald.
Volgens schattingen raakt nog altijd een vijfde van het 'grijsgoed' (pc's, beeldschermen, printers maar ook telefoons en faxen) zoek. Deze apparatuur belandt met de rest van het huishoudelijk afval op de vuilnisbelt. Er bestaat ook mogelijk een 'grijze' handel in apparatuur, die door de oorspronkelijke eigenaar wél is aangeboden voor verwerking. Mogelijk wordt een deel ook gedumpt in het buitenland.
De afdankertjes van de ICT vormen met 7 procent maar een klein deel van de stroom elektronisch afval. In 2001 werd 134 kiloton aan wit- en bruingoed weggegooid, zoals televisie, koelkasten en videorecorders. De grootste vervuiler is de wasmachine, die naar gewicht 53 procent van het totaal uitmaakt.
In tegenstelling tot huishoudelijke apparatuur betaalt de consument niet rechtstreeks een bijdrage voor de verwerking van zijn oude pc. Daarvoor draaien de producenten op.
Tot 1 januari hielden de recyclingbedrijven het merk bij van de apparatuur die in hun shredders verdween. De producenten en importeurs betaalden zo'n 14 euro voor een complete pc (van 30 kilogram) en 2,75 euro voor een printer (5 kilo). Het collectief droeg ook bij aan de zorg voor 'verweesde' computerspullen - apparaten van bedrijven die niet meer bestaan of die zich niet hebben aangesloten bij de organisatie ICT Milieu. Deze apparatuur-zonder-herkomst vormt bijna 37 procent uit van de afvalberg.
Met ingang van het nieuwe jaar zijn de spelregels onder druk van de branche gewijzigd. Voortaan worden de computerfabrikanten aangeslagen naar rato van hun marktaandeel.
Dat pakt vooral gunstig uit voor bedrijven die vroeger succes hadden, maar die nu nog slechts een klein marktaandeel hebben. In de oude opzet moest het succes uit het verleden immers worden betaald uit de tegenwoordige omzet. Ook viel van sommige merken moeilijk te achterhalen van welke importeur ze afkomstig zijn.
De nieuwe regels sluiten naadloos aan op nieuwe Europese richtlijnen voor de verwerking van elektronisch afval (WEE). Deze verplichten de lidstaten om uiterlijk per 1 januari 2005 een gescheiden inzameling van bruin-, wit- en grijsgoed op te zetten.
Aan het eind van 2006 moet er per hoofd van de bevolking zeker 4 kilogram worden opgehaald. Op dit moment produceert elke Europeaan jaarlijks 14 kilogram elektronisch afval. 90 Procent van dit afval belandt nu nog op de vuilnisbelt of wordt zonder enige behandeling vooraf verbrand.
Nederland, België, Luxemburg en de Scandinavische landen hebben al een vorm van gescheiden inzameling voor tv's, radio en koelkasten geïntroduceerd. Het ministerie van VROM verwacht dat die afvalstroom in 2005 zal zijn gestegen tot 200 miljoen kilo.
