Patstelling: Trump en Clinton willen genadeklap uitdelen in eerste debat

Donald Trump kon het jennen maandag weer niet laten. Terwijl hij de hele dag volop campagne voerde, moest hij toezien hoe Hillary Clinton gewoon vrij nam om zich thuis voor te bereiden op het eerste presidentiële debat. 'Slaap lekker Hillary, zie je bij het debat', schreef hij op sarcastische toon in een tweet.

Clinton liet zich ook niet onbetuigd. In een telefonisch interview zei ze dat ze maandag alles verwachtte van Trump. 'Ik begrijp dat het een contactsport is', zei de Democraat in de Steve Harvey Show. 'Ik ga mijn best doen om zo duidelijk mogelijk en zonder enige vrees mijn zegje te doen, gezien de beledigingen, de aanvallen, het getreiter en de hypocrisie die we tot nu toe van mijn tegenstander hebben gezien. Ik kan het aan.'

Wie deelt maandag op de Hofstra-universiteit op Long Island, toneel van de eerste van drie debatten, de genadeslag uit? Voor zover dat tenminste nog mogelijk is in deze bizarre presidentsverkiezing. Zo'n honderd miljoen kijkers zullen volgens sommige tv-deskundigen afstemmen op het debat, hopend op vuurwerk tussen het tweetal.

Drama

Als dit gebeurt, wordt het debat een van de best bekeken tv-programma's ooit in de VS. De laatste aflevering van de comedyserie MASH in 1983 is nu de grootste tv-hit ooit, uitgezonderd de sportwedstrijden. Toen keken zo'n honderd miljoen Amerikanen. Het best bekeken presidentiële debat is nog altijd die tussen Ronald Reagan en president Jimmy Carter: 80 miljoen kijkers. Het eerste debat in 2012 tussen president Obama en de Republikein Mitt Romey werd gevolgd door iets meer dan 66 miljoen kiezers.

'Kijkers hebben goed door dat dit debat veel drama en overwachte wendingen kan hebben', aldus hoogleraar mediastudies Jeff McCall tegen The Hill. Dit komt vooral door het onvoorspelbare gedrag van Trump. De belangen zijn dus groot, vooral nu in de meeste staten die de race zullen gaan bepalen de strijd is veranderd in een nek-aan-nekrace. Toen Trump en Clinton zich eind augustus begonnen voor te bereiden op het debat, keek de Republikein nog tegen een forse achterstand aan in de peilingen.

Het tweetal staat onder grote druk om maandag geen flaters te begaan en om zo presidentieel mogelijk over te komen. Omdat het debat vooral zal gaan over nationale veiligheid en de toekomst van Amerika, hebben beide kandidaten de kans om voor een groot publiek te scoren. Trump moet de kiezers ervan overtuigen - als ze toch uit twee kwaden de minste moeten kiezen - dat hij Amerika veilig kan maken en kan zorgen voor economische groei. Clinton moet de kijkers nu vooral geruststellen, na haar longontsteking-debacle, dat ze fit en gezond is om een supermacht te leiden.

Druk op Clinton

Maar ook door haar val in de peilingen ligt de druk maandag in New York vooral bij Clinton. Hoe kan het, zo vragen veel Democraten zich af, dat de zo controversiële Trump nog altijd recht overeind staat? Ondanks Clintons superieure campagne-organisatie en rijk gevulde campagnekas. Clinton heeft zich maandenlang geconcentreerd op het afschilderen van Trump als dé kandidaat die qua gedrag en intellect niet geschikt is voor het Witte Huis. Die boodschap kostte een vermogen.

Vanaf medio juni gaven haar campagne en de super PAC's die Clinton steunen, maar liefst 145 miljoen euro uit om de Republikein te brandmerken. Trump, die de steun ontbeert van steenrijke Republikeinse donors, en zijn vrienden gaven in deze periode slechts 34 miljoen euro uit. Continu zagen de tv-kijkers in Clintons aanvalsvideo's hoe Trump 'go fuck yourself' riep, een gehandicapte journalist nadeed en hoe hij zich parmantig op de borst klopte over hoe geweldig hij was als zakenman.

Maar net als in de voorverkiezingen, toen favoriet Jeb Bush met zo'n 125 miljoen euro hetzelfde probeerde te bereiken, lijkt het afbranden van Trump niet te werken. In een groot aantal 'swing states' is het nu een nek-aan-nekrace. In de belangrijkste swing state Florida, waar 29 van de benodigde 270 kiesmannen zijn te winnen, gaf Clinton zo'n 20 miljoen euro uit aan aanvalsvideo's. Maar beiden staan nu op 45 procent, zo blijkt uit het gemiddelde van de politieke website Real Clear Politics.

Jonge kiezers

De nadruk die Clinton legt op de peperdure aanvalsvideo's, verklaart deels waarom zij zo slecht scoort onder de jonge kiezers. 'Geef ons 20 miljoen euro en wij zorgen ervoor dat we meer kiezers binnenhalen dan die verdomde aanvalsvideo's', verzuchtte het Democratische Congreslid Alcee Hastings onlangs. 'In het weekeinde zijn die jongeren bezig op de sociale media. Ze kijken niet naar MSNBC, Fox en ABC.'

Wat gaat Clinton doen in het debat, nu al die aanvallen op Trump weinig effectief blijken te zijn? Erop blijven hameren dat hij niet geschikt is voor de Oval Office? Zo ja, wat als Trump zich 90 minuten lang voorbeeldig gedraagt, als een president in spe? Hoe effectief is zo'n aanval dan nog? De Republikein moet erop voorbereid zijn dat Clinton, die alle oude debatten van Trump bekijkt, hem zal proberen te provoceren om een klassieke Trump-uithaal uit te lokken.

Vorige maand werd bekend dat haar medewerkers uitgebreid hadden gesproken met Tony Schwartz, mede-auteur van Trumps boek 'Art of the Deal'. Schwartz verkeerde een kleine twee jaar in Trumps nabijheid. Welke adviezen hij Clinton heeft gegeven, zal maandag blijken. Een Trump die voor honderd miljoen kiezers 'door het lint gaat', ook al is het maar kort, kan funest zijn voor zijn campagne. De presidentsdebatten, zo leert de praktijk, worden vaak immers slechts door één moment bepaald.