Patstelling in kwestie Kosovo blijft bestaan

Kosovo wordt sinds 1999 bestuurd door de Verenigde Naties, maar is op papier nog steeds een Servische provincie. ‘Onafhankelijkheid is het alfa en omega, het begin en het einde van onze inzet’, zei de Kosovaarse president Fatmir Sedju. De Servische premier Kostunica verklaarde dat het voor Servië onaanvaardbaar is 15 procent van zijn grondgebied onafhankelijkheid te verlenen, en stelde vergaande autonomie voor.

De journalist en politicus Vetton Surroi, die deel uitmaakt van de Kosovo-Albanese delegatie, noemde de Servische inzet ‘heel ver van de realiteit verwijderd. Het is nog niets eens een basis van waaruit je kunt gaan onderhandelen.’ Servië heeft sinds het einde van de Kosovo-oorlog in 1999 in de provincie geen enkel gezag meer, een reeks Servische enclaves uitgezonderd. Negentig procent van de bevolking is Albanees.

De hoop op resultaten was bij de internationale gemeenschap die de onderhandelingen begeleidt, vooraf reeds minimaal. De haaks op elkaar staande standpunten zijn reeds lang bekend. De speciale VN-gezant voor de toekomstige status van Kosovo, Martti Ahtisaari, bestempelde de onderhandelingen gisteravond als mislukt.

De besprekingen in Wenen waren de eerste op topniveau waarin de belangrijkste kwestie, eventuele onafhankelijkheid voor de provincie, centraal stond. Sinds februari lopen in Wenen al onderhandelingen tussen Serviërs en Kosovo-Albanezen over de rechten van de Servische minderheid in de enclaves. Na zes maanden hebben die nog vrijwel geen resultaten opgeleverd.

De verwachting is dat Ahtisaari, die tijdens de oorlog in 1999 het diplomatiek overleg leidde tussen Milosevic en de NAVO, nog voor het einde van dit jaar met een compromis zal komen dat voor beide partijen bindend is. Daarin, zo wordt vermoed, zal Kosovo een heel beperkte vorm van onafhankelijkheid verwerven. De VN vrezen een nieuwe golf van geweld in Kosovo als onafhankelijkheid nog lang op zich laat wachten. Het huidige hoofd van het VN-bestuur in de provincie, Jessen-Petersen, is een openlijk voorstander van onafhankelijkheid.

Kosovo-Albanese leiders eisen al onafhankelijkheid sinds het begin van het Servische apartheidsregime in de provincie, in de periode 1988-1990. Na het einde van de NAVO-bombardementen op Servië in 1999, achtten velen een uitbraak uit Servisch staatsverband een feit. Zij zagen met lede ogen aan hoe de VN de provincie gingen besturen en het staatsverband met Servië officieel bleef bestaan. In maart 2004 kwamen Albanese jongeren in opstand tegen de VN.

Volgens de Servische krant Blic heeft Ahtisaari het groene licht voor het opleggen van een bindend compromis nog niet gekregen. ‘Pas als de partijen na de tweede of derde bijeenkomst nog steeds niet op een oplossing afkoersen, zal Ahtisaari toestemming krijgen van de Contact Groep een oplossing voor te stellen’, zo vertelde een bron uit het gevolg Ahtisaari aan de krant.