Parvenu's, zuchtende en smachtende dames spelen teksten keurig

'In het werkelijke leven brengen de mensen niet elke minuut door met elkaar dood te schieten, zich op te hangen en liefdesverklaringen af te leggen. Zij zijn meer bezig met eten en drinken, en het zeggen van domme dingen - en dat zou ook op het toneel moeten gebeuren. De mensen gebruiken hun maaltijd en intussen is hun geluk gemaakt of hun leven geruïneerd.' (Notities, Tsjechov)

Grote emoties. Hevige snikken. Anton Tsjechov had er een grote afkeer van. In plaats van in wanhoop zwelgende personages wilde hij de waarheid zien op het toneel. Slijmjurken, slapjanussen, domkoppen. Zatlappen, profiteurs, de buurman van de hoek.

In zijn zoektocht naar het drama van het alledaagse werd de toneelschrijver niet begrepen. Regisseur Stanislavski interpreteerde Tsjechovs toneelstukken als theater dat bij de toeschouwers de indruk moet wekken dat zij naar echte mensen met echte emoties zitten te kijken. Zo schrok Stanislavski er niet voor terug om tijdens een scène bij een vijver acteurs in de coulissen als kikkers te laten kwaken.

Niettemin maakte Stanislavski's interpretatie school. Nog altijd wordt een stuk van Tsjechov geassocieerd met een impressionistisch schilderij van een ondergaande aristocratische cultuur, zodanig geschetst dat het publiek gaat meeleven met die ondergang.

Al vanaf de openingsscène is duidelijk dat ook Vladimir Koifman, regisseur van The wood demon, erop gokt dat het publiek zich in een identificatie met de personages verliest. Op de met zand bestrooide speelvloer, geïsoleerd in tijd en plaats, ogen zijn acteurs als een bourgeois-clubje dat uitblinkt in zijn onvermogen tot handelen. De dames zuchten en smachten. De heren zuipen en sjoemelen.

Dat mag opmerkelijk heten omdat The wood demon, een voorstudie van Oom Wanja, niet bepaald defaitistisch kan worden genoemd. Het is hooguit een stuk met een boodschap. The wood demon is een soort van waarschuwing tegen onverantwoordelijkheid, ijdelheid, tegen wat Tsjechov 'de duistere krachten' noemde: de parvenu's die geen oog hebben voor natuur en cultuur.

Aan een dergelijk actueel thema hoeft weinig te worden toegevoegd, moet Koifman hebben gedacht, al laat hij een soldaat op een gegeven moment hardop mijmeren over zijn dodelijk saaie verblijf in Servië. Maar voor het overige spelen de acteurs, sterk wisselend van kwaliteit, hun teksten keurig.

Te keurig zelfs.

Nergens worden de dialogen onderuit gehaald, gerelativeerd of geridiculiseerd. Nergens komt de regisseur met een scenisch tegenbeeld dat de voorstelling enigszins doet vervreemden. Gevolg daarvan is dat The wood demon een brave, politiek zeer correcte voorstelling wordt.

Wellicht hoeft The Amsterdam Chamber Theatre ook niets anders dan vriendelijke voorstellingen te maken. De voertaal van het gezelschap is Engels, de acteurs komen uit negen verschillende landen en de voornaamste doelstelling van de groep is 'in voorstellingen de ruimte geven aan diverse theaterdisciplines en verscheidene culturele achtergronden'. De combinatie van papieren idealen met publieksvriendelijk toneel zal door menig kunstencentrum bij voorbaat worden omarmd.

Ronald Ockhuysen