Parlement Congo wil dialoog met rebellen

De volksvertegenwoordigers vragen de regering ‘het idee van een militaire oplossing vaarwel te zeggen’ omdat het land niet over een ‘sterk leger’ beschikt. Het regeringsleger is de op de vlucht geslagen voor de rebellen.

De afvallige generaal Laurent Nkunda had eerder op de dag al gezegd dat hij directe onderhandelingen wil met de regering in Kinshasa. Hij wil praten over de veiligheid in Oost-Congo en zijn bezwaren tegen een akkoord dat de regering heeft gesloten waardoor China toegang krijgt tot de bodemrijkdommen in de regio. Dat heeft Nkunda donderdag in een telefonisch vraaggesprek met het persbureau Associated Press gezegd.

Goma
De troepen van Nkunda belegeren Goma, de hoofdstad van de provincie Noord-Kivu. Nkunda zei aan de rand van de stad halt te houden en woensdag een bestand te hebben afgekondigd om chaos te voorkomen. De vredesmacht van de Verenigde Naties zou de gevluchte bevolking moeten helpen naar hun woonplaatsen terug te keren. Nkunda zei de VN in Goma schriftelijk te hebben laten weten daarvoor een ‘humanitaire corridor’ open te stellen.

Volgens Nkunda doet de regering te weinig om de Tutsi-minderheid in Congo te beschermen tegen de Interehamwe, de extremistische Hutu-militie die in 1994 de volkenmoord in het buurland Rwanda op touw zette. Regeringssoldaten zouden zelfs samen optrekken met de militie. ‘Het is niet aanvaardbaar dat regeringssoldaten vechten aan de zijde van volkenmoordenaars’, zei hij.

Aanbod
Nkunda zei een aanbod van 2,5 miljoen dollar van de regering om de strijd te staken te hebben afgeslagen, omdat hij zijn missie om de bevolking te beschermen niet kon opgeven. Als de rust in Congo is weergekeerd zou hij graag de bezem halen door het leger, dat nu volgens hem maar een samengeraapt zooitje is.

De rebellenleider zei in directe onderhandelingen met de regering tal van zaken te willen bespreken die hem hoog zitten. Hij klaagde in het bijzonder over een akkoord van vijf miljard dollar dat met China is gesloten om China toegang te geven tot de bodemrijkdommen. China zou auto- en spoorwegen naar de Atlantische Oceaan en de zuidelijke buurlanden aanleggen om het gebied te ontsluiten.

Handel
Volgens een VN-onderzoek naar de illegale exploitatie van Congo’s bodemrijkdommen draait het conflict in het land voornamelijk om de handel in coltan, diamant, koper, kobalt en goud. Buitenlandse legers zouden de rijkdommen ‘systematisch’ exploiteren. Het leger van Rwanda zou in anderhalf jaar tijd ten minste 250 miljoen dollar hebben verdiend aan de verkoop van coltan, dat gebruikt wordt in mobiele telefoons en laptops.

Over het algemeen heeft het conflict voor alle strijdende partijen een profijtelijke situatie opgeleverd. ‘De enige verliezer in deze enorme zakelijke onderneming is het Congolese volk’, aldus het VN-rapport uit 2001.

Zorgen
Internationale organisaties maken zich grote zorgen over de humanitaire situatie in de stad Goma in Congo. De Franse hulporganisatie Secours Catholique stelt dat Monuc, de VN-vredesmacht in de Democratische Republiek Congo, tienduizenden vluchtelingen tegenhoudt die een veilig heenkomen zoeken in Goma. ‘Tienduizenden mensen zitten vast bij de ingang van de stad’, zegt Secours Catholique donderdag in een verklaring.

Volgens de BBC zijn militairen van het regeringsleger in Goma aan het plunderen geslagen. De radio van de Verenigde Naties meldde dat te midden van vuurgevechten en plunderingen negen mensen zijn neergeschoten.

De troepen van het regeringsleger hebben net als tienduizenden burgers in Goma, de hoofdstad van de oostelijke provincie Noord-Kivu, een veilig heenkomen gezocht tegen de oprukkende rebellen van Nkunda. Nu het regeringsleger zich tegen de burgers lijkt te keren, zijn er ook duizenden burgers die de stad weer proberen te ontvluchten.

Oxfam
Internationale organisaties, waaronder de Britse organisatie Oxfam, hebben hun werkzaamheden in Goma voorlopig stopgezet. De organisatie werkte in Goma onder meer aan een systeem voor drinkwater en aan de aanleg van sanitaire voorzieningen. Oxfam zei tegen de lokale medewerkers in Goma thuis te blijven.

Woensdag zei de Britse organisatie ActionAid de werkzaamheden op te schorten wegens de burgeroorlog. De Verenigde Naties evacueerden woensdag hun medewerkers uit het VN-hoofdkwartier in Goma.

De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft in de nacht van woensdag op donderdag het offensief van de rebellen in Congo unaniem veroordeeld. In een spoedzitting riep de raad de rebellen op een eind aan de acties te maken.

Escalatie
Amnesty International vindt dat de VN-Veiligheidsraad onmiddellijk versterkingen moeten sturen aan de Monuc, de VN-vredesmacht in de Democratische Republiek Congo (RDC). De internationale gemeenschap mag niet toekijken terwijl de situatie in Congo verder verslechtert. Er dreigt een escalatie van het geweld tot het niveau van 1998 tot 2002, toen in het oosten van de RDC 3 miljoen mensen om het leven kwamen, aldus Amnesty.

De organisatie roept de wereldleiders op druk uit te oefenen op de strijdende partijen, met name Tutsi-generaal Nkunda, en op landen die invloed op hem hebben, zoals Rwanda.

Binnen de Europese Unie bestaat vooralsnog weinig animo om Europese militairen naar Congo te sturen, zoals de minister van Buitenlandse Zaken Bernard Kouchner van huidig EU-voorzitter Frankrijk woensdag voorstelde.

Kouchner wil binnen tien dagen een troepenmacht van 1500 militairen op de been brengen. De EU-missie zou de 17 duizend man sterke VN-missie Monuc in Congo moeten versterken. De Belgische minister van Buitenlandse Zaken Karel De Gucht wil een EU-macht van tussen de 2000 en 3000 militairen.

Maar andere EU-landen happen nog niet toe, zo meldden diplomaten in Brussel. EU-buitenlandcoördinator Javier Solana liet woensdag bovendien weten dat de VN überhaupt niet gevraagd hebben om EU-militairen. De EU zoekt een diplomatieke, geen militaire oplossing voor de strijd in Congo, aldus Solana.

Begin deze week begonnen Tutsi-rebellen een offensief in de Congolese provincie Noord-Kivu, nabij de grens met Rwanda.