Parijs ontvangt Kadhafi met gemengde gevoelens

PARIJS Het bezoek van president Moammar Kadhafi van Libië aan Frankrijk is tot op het hoogste niveau omstreden. Rama Yade, staatssecretaris voor de Mensenrechten onder Sarkozy, noemt het ongelukkig dat de Libische leider uitgerekend op de ‘Dag van de Rechten van de Mens’ in Parijs ontvangen wordt.

Minister van Buitenlandse Zaken Bernard Kouchner voelt zich ‘niet verplicht tot enthousiasme’ over het bezoek. Kouchner en Yade zaten gisteravond niet aan bij het diner in het Elysée ter ere van Kadhafi, die de komende dagen voor tien miljard euro aan bestellingen plaatst in Frankrijk.

Yade werd maandag vanwege haar uitspraken bij Sarkozy ontboden. Sarkozy sprak daarna zijn vertrouwen in haar uit.

Kadhafi blijft vijf dagen in Frankrijk. Zijn bezoek is daarmee het langste officiële bezoek van een buitenlandse regeringsleider aan president Sarkozy. Een staatsbezoek mag de reis niet worden genoemd. Kadhafi werd niet op het vliegveld afgehaald door de president en krijgt geen eretour door Parijs. Hij verblijft – op eigen verzoek – in een verwarmde bedoeïenentent, opgezet in de tuin van Hotel Marigny, waar staatshoofden gewoonlijk domicilie kiezen.

Aan de vooravond van zijn bezoek had Kadhafi op de Afrikaans-Europese top in Lissabon gezegd het normaal te vinden ‘dat de zwaksten hun toevlucht zoeken tot terrorisme.’ Met name die opmerking zette kwaad bloed. ‘Kadhafi moet begrijpen dat Frankrijk geen deurmat is, waaraan een leider, terrorist of niet, zich het bloed van de voeten kan vegen,’ zei Yade tegen de krant Le Parisien. Ze herinnerde aan de verdwijningen in Libië, aan martelingen, persbreidel en de behandeling van de Bulgaarse verpleegsters, die in Libische gevangenschap waren. ‘Frankrijk is meer dan een handelsbalans. We mogen onze diplomatie van waarden niet verloochenen.’

Buiten zijn eigen regering was de kritiek op Sarkozy nog scherper. Ségolène Royal, bij de verkiezingen kandidaat voor de socialisten, koos voor de kwalificaties ‘schandelijk, choquerend en ontoelaatbaar’. François Bayrou van middenpartij MoDem noemt het bezoek ‘Frankrijk onwaardig’.

Sarkozy riep zijn gast op ‘voortgang te maken op het terrein van de mensenrechten.’ Volgens hem ziet het staatshoofd af van kernbewapening en steun aan terrorisme. ‘Als we de deur gesloten houden voor landen die de weg van het fatsoen willen begaan, wat moeten we dan zeggen tegen landen die voor de andere route kiezen?’

De Franse president ontmoette de afgelopen maanden de regeringsleiders van Rusland, China, Syrië, Tsjaad en Venezuela, een reeks die hem in eigen land op kritiek kwam te staan. Hij verdedigde zijn buitenlandbeleid: ‘Zij die me eerder voor de voeten wierpen dat ik me door Bush de wet liet voorschrijven, verwijten me nu dat ik contacten heb met leiders die niet van Bush houden.’

Voor Frankrijk staan er grote economische belangen op het spel. Kadhafi tekent contracten voor 21 Airbus-vliegtuigen, een kernreactor en allerlei wapentuig: korvetten voor de marine, helikopters en wellicht ook jachtvliegtuig de Rafale, het peperdure paradepaardje van de Franse wapenindustrie.

Kadhafi wordt tijdens zijn bezoek drie keer door Sarkozy ontvangen. Vandaag bezoekt hij het parlement. Voor vrijdag staan een bezoek aan Versailles en aan het graf van generaal De Gaulle op het programma. Pikant detail: donderdag moet Claude Guéant, naaste adviseur van Sarkozy, voor een parlementaire enquêtecommissie getuigen over zijn rol bij de vrijlating van de Bulgaarse verpleegsters uit de kerkers van Kadhafi.

Na Frankrijk reist Kadhafi door naar Spanje, waar hij met dezelfde egards zal worden ontvangen.