‘Papa is aan het poepen’, zegt Nienke voor de webcam

Nu de scholen tot zeker 25 januari gesloten blijven, is het voor ouders steeds lastiger om thuisonderwijs te combineren met hun werk. Vakbond CNV pleit voor een calamiteitenfonds.

Het gebeurde natuurlijk precies op het moment dat Marta Roggeveen met haar collega’s van De Nederlandsche Bank in een belangrijke videovergadering zat. Dochter Nienke (5) sloop de slaap- annex werkkamer binnen en kroop op schoot. Er werd wat beleefd gezwaaid vanaf het scherm en toen was het wel zo’n beetje tijd de vergadering voort te zetten. ‘Ga maar naar papa’, probeerde Roggeveen voorzichtig. ‘Die is aan het poepen’, antwoordde de kleuter.

Bij echtgenoot Pieter was in het kleine kamertje zo onderhand doorgedrongen dat zijn oudste dochter boven de boel op stelten aan het zetten was. Nog half zijn kleding fatsoenerend stormde hij de slaapkamer binnen. Maar de dochter gaf zich niet zomaar gewonnen. Ze begon op bed te springen en maakte nog maar eens duidelijk: ‘Ik ga niet weg, ik ga niet weg.’ Uiteindelijk moest ze zo ongeveer ondersteboven hangend aan één been de kamer uit worden getild. De DNB-collega’s zagen het via de webcam allemaal gebeuren.

Sinds de scholen en kinderdagverblijven half december de deuren sloten, is het voor veel werkende ouders weer schipperen tussen thuisonderwijs en werk. Dinsdagavond maakte het kabinet bekend dat de schoolsluiting nog tot zeker 25 januari zal duren. En dat terwijl ouders het deze lockdown met een stuk minder reserves moeten doen en bij werkgevers het chagrijn over productieverlies toeneemt. Vakbond CNV riep daarom dinsdagochtend op een calamiteitenfonds in te stellen voor coronaverlof.

Het idee ligt al langer op tafel in de overleggen tussen vakbeweging, werkgevers en het kabinet, ‘maar het wordt nu breed gedragen’, zegt CNV-voorzitter Piet Fortuin. Het zou dan gaan om een vergoeding van de loonkosten voor een paar uur per dag of week voor thuiswerkende ouders met kinderen tot 12 jaar. ‘De nood is hoog’, zegt de vakbondsman. ‘Wij krijgen veel signalen dat de psychische belasting achter de voordeur toeneemt.’

Dat merken ook de ouders van Nienke. Beiden zijn net begonnen in een nieuwe functie. Marta in loondienst en Pieter als zzp’er. Even gas terug nemen zit er dus niet in. Ze proberen de dagdelen te verdelen, maar dat betekent dus ook dat ze allebei elke dag een dagdeel tekortkomen. ‘Ik word betaald per gewerkt uur dus moet ik het waarmaken’, zegt Pieter. Het gevolg: hij zit soms tot 3 uur ‘s nachts achter zijn beeldscherm. ‘De mails verstuur ik pas om 8 uur ’s ochtends, anders lijkt het alsof ik de boel niet onder controle heb. Vervolgens heb ik van 9 tot 10 weer een meeting en ga ik daarna uur doodmoe even op bed liggen.’

Ook het rooster van Annerieke van der Linde, moeder van drie jonge kinderen, is sinds half december onmiskenbaar veranderd. Om kwart voor zeven gaat de wekker en werkt ze vijf uur overdag. De andere uren maakt ze ’s avonds. ‘Om twaalf uur klappen mijn man en ik de laptops dicht en zeggen we nog even snel: hoi, hoe was je dag?’ Diepe zucht: ‘Je maakt mij niet wijs dat iemand met kinderen, en die heeft Hugo de Jonge volgens mij, dit bedenkt.’ Wat Van der Linde vooral steekt, is dat de minister bij het afkondigen van de schoolsluiting stelde dat die was bedoeld om ouders thuis te houden. Want op kantoor is ze al maanden niet geweest.

Paardenmiddel

Ook managementassistente Saskia Wekema vindt het een paardenmiddel. Zij moet het als alleenstaande moeder helemaal alleen bolwerken. ‘Ik zit nu in de slaapkamer te werken terwijl de jongste van 8 beneden met een schrijfopdracht bezig is. Tenminste: dat hoop ik maar, want ik heb er geen zicht op.’

Maandag kwam ze erachter dat hij als enige uit zijn klas geen dagboekje had bijgehouden, de huiswerkopdracht was hem ontgaan. Wekema is ‘een nuchter type’ maar het was wel even slikken. ‘Het voelt alsof ik tekortschiet ’, zegt ze. ‘Ik wil heus zorgen dat mijn kind voor school doet wat verwacht wordt en ik doe echt mijn best, maar ik kan niet bij elke vergadering afhaken. Het werk gaat door.’

Volgens CNV-voorzitter Fortuin is er nog een andere groep die zwaar lijdt onder de schoolsluiting: de circa vijf miljoen Nederlanders die niet vanuit huis kúnnen werken. Dat zijn lang niet altijd ouders die een ‘cruciaal beroep’ hebben en hun kinderen kunnen onderbrengen bij de noodopvang. Zo heeft volgens economenblad ESB meer dan de helft van de laagopgeleiden een niet-cruciaal beroep waarin ze niet kunnen thuiswerken. Zij moeten de kinderen parkeren bij grootouders of verlof opnemen. Niet geheel toevallig werd dit voorjaar in die groep de minste tijd besteed aan huiswerkbegeleiding en waren de leerachterstanden het grootst.

Toch lijken werkende ouders voorlopig nog even vol te moeten houden. Kantoren preventief sluiten als alternatief voor de schoolsluiting, zoals sommige critici opperen, kan volgens het ministerie van Sociale Zaken niet omdat het ‘besloten plaatsen’ zijn. Bovendien is er nu een ander argument om de scholen dicht te houden: de Britse variant van het coronavirus.

Fortuin vindt dan ook dat het kabinet met geld over de brug moet komen om de ouders te steunen. De vakbond krijgt daarin bijval van FNV en VCP. Ook de werkgevers zijn er ‘in principe’ niet op tegen, maar vinden de bestrijding van het virus belangrijker dan het opzetten van ‘weer een ingewikkelde regeling’.

Het moet nog blijken of het kabinet warm loopt voor het voorstel. Uitvoeringsorganisatie UWV heeft de handen al vol aan de NOW. Bovendien loopt de rekening van de coronasteun steeds verder op. Al is dat laatste volgens Fortuin geen argument. ‘De haven is in zicht, we gaan vaccineren, dan moeten we een tandje bijzetten zodat het schip veilig die haven in geloodst wordt. Anders kunnen we straks de economie openzetten, maar zit iedereen met een burnout thuis.’

In Polen, waar Marta vandaan komt, bestaat al zoiets als coronaverlof. Evenals in België en Duitsland. Ze is er groot voorstander van zodat ze, als ze thuis is, soms ook echt de handen vrij heeft voor de kinderen. ‘Het is namelijk niet dat we niet van onze kinderen houden, dat doen we juist wél. Daarom is het zo vervelend om naar ze te snauwen als ze tijdens het werk voor de derde keer binnenkomen.’