Ouderwetse spion hard nodig in Irak
De Amerikanen hadden geen idee van de opmars van ISIS in Irak, omdat ze nauwelijks meer spionnen op de grond hebben. Ook een eventueel militair ingrijpen wordt daardoor bemoeilijkt. Elektronische surveillance haalt weinig uit, omdat de strijders het gebruik van mobiele telefoons en e-mail zo veel mogelijk vermijden.
AMSTERDAM - De jihadisten zijn weer terug bij klassieke manieren van communicatie: met menselijke koeriers. Het is bijna onmogelijk die op afstand te volgen. 'Waar ISIS goed in is, is precies waar wij slecht in zijn', zegt Christopher Harmer, een analist bij het Instituut voor Oorlogsstudies in Washington deze week tegen het blad Foreign Policy. 'We hebben gewoon geen goed menselijk spionagenetwerk meer in Irak.'
Dat werd gisteren ook bevestigd door het Democratische parlementslid Adam Schiff, lid van de vaste kamercommissie voor inlichtingendiensten. 'We hebben geen laarzen op de grond en geen vertrouwen in de informatie van de Iraakse regering, omdat die zo zwaar geweld hebben gebruikt tegen de soennitische dorpen', zei hij tegen de Amerikaanse nieuwssite The Daily Beast.
Daarmee worden de gevolgen van de onthullingen over de praktijken van de Amerikaanse inlichtingendienst NSA concreet. Buitenlandse strijders weten dat de Amerikanen in principe elk telefoontje kunnen afluisteren en traceren en nemen daar maatregelen tegen.
Eerder dit jaar waren de westerse landen ook volledig verrast door de opmars van Russische opstandelingen in Oekraïne. Ook daar hebben de strijders hun toevlucht genomen tot post-Snowden tactieken, door berichten vooral met koeriers over te brengen.
In Irak hebben de Amerikanen nog wel een CIA-kantoor, maar ze runnen van daaruit bijna geen agenten meer. Dat werd tijdens de bezetting van Irak namelijk overgenomen door een afdeling van het leger. In samenwerking met de NSA werd toen een dicht spionagenet over het land getrokken: de Amerikanen monitorden alle telefoontjes en emailtjes in het land, en gebruikten die informatie voor commando-acties en drone-aanvallen.
Maar met de militairen vertrok in 2011 ook de militaire inlichtingendienst, waardoor het hele spionagenetwerk is verdampt, zeggen bronnen in de Amerikaanse inlichtingenwereld. De afgelopen maanden hebben de Amerikaanse diensten het noodgedwongen moeten doen met satellietfoto's en verkenningsdrones, maar die geven een onvolledig beeld van de ISIS-strijders die zich vaak in kleine groepjes verplaatsen en zich onder de plaatselijke bevolking mengen.
De NSA-bewuste houding van de jihadisten blijkt ook uit de vondst van 160 usb-sticks bij een ISIS-commandant, met daarop onder meer de namen van alle buitenlandse vrijwilligers bij ISIS. De informatie is weliswaar digitaal, maar het transport van usb-sticks per koerier is vergelijkbaar met papieren berichtenverkeer in de Romeinse tijd.
Volgens Nederlandse inlichtingenspecialisten maken de jihadisten, net als in Afghanistan en Mali, wel veel gebruik van walkie-talkies. De meeste westerse landen hebben geen capaciteit meer om dat hoogfrequente radioverkeer uit de lucht te plukken. Alleen de Nederlandse Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst MIVD heeft daar met een antenne in Eibergen mogelijkheden voor.
Een woordvoerder van de MIVD kon woensdagmiddag niet bevestigen of ontkennen dat de Nederlandse apparatuur op dit moment wordt gebruikt voor het onderscheppen van berichtenverkeer in Noord-Irak.
De slechte inlichtingenpositie van de Amerikanen beperkt hen ook in hun mogelijkheden tot ingrijpen. Zij zijn de afgelopen jaren gewend geraakt hun doelwitten te bepalen aan de hand van mobiel telefoonverkeer, in combinatie met inlichtingen van spionnen op de grond. In Noord-Irak hebben ze geen van beide.
Overigens heeft ISIS wel een andere elektronische achilleshiel. Op Twitter lijkt onder de naam @wikibaghdady een mol actief die veel inside informatie over de strijdgroep verraadt. Via het account worden dagelijks strategische plannen verklapt.
undefined
