Nieuws
Opzij zetten regels voor groene industrieplan Brussel stuit op weerstand bij lidstaten
Europa moet de bakermat worden van schone technologieën die nodig zijn voor de omschakeling naar een duurzame samenleving. De ambitie van de Europese Commissie om daarvoor bestaande regelgeving overboord te gooien, ondervindt echter groeiende weerstand bij de lidstaten.
Commissievoorzitter Ursula von der Leyen wil dat ‘het verhaal over schone technologieën in Europa geschreven wordt’. Alleen dan behoudt de EU haar concurrentiepositie, aldus Von der Leyen dinsdag in Davos op het World Economic Forum. ‘De komende decennia zijn we getuige van de grootste industriële omwenteling van onze tijd, misschien zelfs van alle tijden.’
Klimaatverandering en afhankelijkheid van vijandige staten als Rusland en China voor energie en grondstoffen, dwingen de EU tot een ingrijpende koerswijziging. De lidstaten moeten niet alleen af van fossiele brandstoffen – in 2050 mag de EU netto geen CO2 meer uitstoten – maar ook koploper worden bij het ontwikkelen van de technologieën die nodig zijn voor duurzame productie en vervoer.
Von der Leyen wees in Davos op het Amerikaanse steunplan van 340 miljard euro voor Amerikaanse bedrijven die investeren in producten als elektrische wagens. Japan is bezig met een soortgelijk plan van 140 miljard euro voor Japanse bedrijven. Ook China subsidieert zijn ondernemingen op grote schaal, meestal zonder dit te vermelden. Von der Leyen acht het de hoogste tijd voor een Europees antwoord: het Green Deal Industrieplan.
Onderdeel daarvan wordt een speciale wet (Net Zero Industry Act) die bedrijven helpt over te schakelen naar wind- en zonne-energie, warmtepompen en waterstof. Vergunningen moeten zo snel mogelijk worden verleend, ook voor de aanleg van schone-energieparken. Verder wil de Commissie investeringen aanjagen in schone technologieën, zoals het dit eerder met de Chipwet deed voor de industrie van halfgeleiders.
Staatssteun
Een tweede poot van het groene industrieplan is extra staatssteun voor schone industrieën, alsook meer belastingvoordelen. De bestaande staatssteunregels dienen daarvoor tijdelijk versoepeld te worden. Omdat niet alle lidstaten geld genoeg hebben om bedrijven te helpen, pleit de Commissie voor nieuwe Europese investeringsfondsen. ‘We laten niemand in de steek’, zei Commissaris Thierry Breton (Interne Markt) in een toelichting.
Begin februari maakt de Commissie bekend hoeveel extra geld er nodig is. Volgens Breton zullen die nieuwe fondsen vooral uit leningen voor de lidstaten bestaan, maar Von der Leyen sluit ook subsidies niet uit.
Dinsdagochtend uitten verschillende ministers van Financiën kritiek op dit deel van de plannen. Minister Sigrid Kaag is niet overtuigd dat de Amerikaanse plannen een nieuw, omvangrijk EU-antwoord vereisen. De EU heeft immers met de Green Deal en het Herstelfonds al honderden miljarden euro’s vrijgemaakt voor de groene transitie. Een flink deel daarvan is nog niet uitgegeven. Nederland, Zweden, Finland, Ierland, Polen en Denemarken waarschuwden eind vorig jaar in een gezamenlijke verklaring voor overhaaste wijzigingen van de staatssteunregels. ‘De nadelen kunnen groter zijn dan de voordelen’, aldus deze landen.
Sommige EU-diplomaten menen dat de Commissie zich op sleeptouw laat nemen door de Frans-Duitse wensen voor strategische autonomie van de EU. Medio februari komen de regeringsleiders naar Brussel voor extra topoverleg over deze kwestie.
