Opnieuw een internationale procedure gestart om waarheid MH17-ramp te achterhalen

‘Het is weer een belangrijke stap’, zegt nabestaandenadvocaat Antoinette Collignon. ‘Hoe meer grote instituties onderzoek doen, hoe beter dat is voor de waarheidsvinding.’ Naast het ICAO, doet momenteel ook het Europees Hof voor de Rechten van de Mens onderzoek naar de toedracht van de ramp met vlucht MH17 waarbij op 17 juli 2014 alle 298 inzittenden omkwamen. Het gaat om langdurige procedures, die maanden, mogelijk jaren in beslag zullen nemen.

Minister Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken, CDA) maakte het nieuws over de ICAO vrijdagavond bekend via Twitter. Het ICAO, dat gevestigd is in het Canadese Montreal, zal gaan onderzoeken of Rusland het zogenoemde Verdrag van Chicago heeft geschonden. In dat verdrag, dat in 1944 werd ondertekend, zijn afspraken gemaakt om de veiligheid in de luchtvaart te regelen.

Er staat onder meer in dat landen geen burgervliegtuigen mogen neerschieten. ‘ICAO kijkt vooral naar de technische aspecten van de zaak’, zegt nabestaandenadvocaat Arlette Schijns. ‘Als de Raad oordeelt dat Rusland het verdrag heeft geschonden, kan ICAO geen schadevergoeding opleggen. Het biedt wel de mogelijkheid voor Nederland en Australië om naar het Internationaal Gerechtshof te gaan, dat vervolgens kan oordelen over de vraag of Rusland het volkenrecht heeft geschonden.’

Signaal

Bovendien kan ICAO een belangrijk signaal afgeven, voegt Piet Ploeg van Stichting Vliegramp MH17 toe. ‘Ook voor de toekomst. Het gaat niet alleen om waarheidsvinding en gerechtigheid, maar als een land een burgervliegtuig neerhaalt, moet het daarop worden aangesproken. Doe je dat niet, dan kan je net zo goed een blanco cheque uitschrijven.’

In januari besloot ook al het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) dat Rusland zich moet verantwoorden voor zijn rol bij het neerhalen van vlucht MH17. Volgens Nederland speelde Rusland een cruciale rol bij het neerhalen van het burgervliegtuig, het land zou op het moment van de ramp de controle hebben gehad over het oorlogsgebied in Oost-Oekraïne. Bovendien zou Rusland hebben nagelaten de toedracht van de vliegtuigramp goed te onderzoeken, en daarmee het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens hebben geschonden.

Rusland spreekt de aantijgingen tegen. Volgens de Russen zou de raket op 17 juli 2014 niet vanuit het gebied van de separatisten, maar vanaf Oekraïens grondgebied zijn afgevuurd.

Dit alternatieve scenario werd ook al eerder geschetst tijdens het MH17-strafproces van de rechtbank Den Haag. Tijdens dit proces, dat begon in maart 2020, stonden vier verdachten – drie Russen en één Oekraïner – terecht voor het neerhalen van het vliegtuig en de moord op alle 298 inzittenden. In november vorig jaar werden drie verdachten bij verstek tot levenslang veroordeeld voor hun rol op de dag van de ramp. Een vierde verdachte werd vrijgesproken.

In het vonnis stelde de Haagse rechtbank dat de Russische alternatieve scenario’s onzin waren, en dat uit een ‘overvloed aan bewijs’ blijkt dat vlucht MH17 is neergeschoten door een Russische Buk-raket vanaf een landbouwveld bij Pervomajski. ‘Hierover is geen twijfel mogelijk’, schreven de rechters. Zowel het Openbaar Ministerie als de veroordeelden, zijn niet in hoger beroep gegaan tegen het vonnis.