Opgewekte Israëlische jongeren reageren lauw op vlakke Obama

De opwinding van een jeugdkamp neemt vroeg in de avond het Rabinplein even in bezit. Honderden jongeren klitten bij elkaar in blauwe shirts en sweaters met op de rug een korenaar. Het is het logo van de uit de jaren twintig stammende ‘socialistisch-zionistische’ jeugdbeweging.

Opgewekt wachten de Israëlische jongeren, samen met hun voor de gelegenheid van overzee overgekomen Joodse ‘broeders en zusters’, de jaarlijkse herdenking af van de moord op Yitzhak Rabin. ‘Het is tof om hier te zijn’, zegt Ben, een 19-jarige Amerikaan. ‘Maar ik kan er niet zo goed over praten, sorry. Ik heb net een tongpiercing laten zetten.’

De nationalistische kleur blauw verdunt zich zaterdag langzaam in de massa als het Rabinplein langzaam maar zeker volstroomt met duizenden inwoners van Tel Aviv. Tussen de palmbomen en de kleurloze flats roept de menigte als vanzelf de beelden op van de menigte die door Yitzhak Rabin op ditzelfde plein werd toegesproken op 4 november 1995. Nadat hij het podium had verlaten schoot een Joodse rechts-extremist hem van dichtbij dood.

Als ieder jaar mijmeren de aanwezigen over de eerste Israëlische premier die een Palestijnse leider de hand schudde en koesteren ze op een zwoele herfstavond dat ene woord: vrede. Voor jonge verliefde Israëlische stelletjes van linksen huize is de herdenking een uitstapje waar ouders al jaren mee kunnen instemmen. De traditionele toespraken – hedenavond van president Shimon Peres, minister van Defensie Ehud Barak en oppositieleidster Tzipi Livni – kunnen geen kwaad.

De veertiende herdenking van de moord zou er een zijn geweest als alle voorgaande, als niet de Amerikaanse president Barack Obama een videoboodschap had opgestuurd. Het vertrouwen dat Israëli’s in hem hebben, laat te wensen over. De Amerikanen zijn bevreesd dat dat hun in de weg zit bij hun streven binnen twee jaar een vredesakkoord tussen Israël en de Palestijnen te bewerkstelligen.

De woorden van Obama zijn vlak. Hij maant de Israëli’s het spoor van Rabin te volgen. Ietwat afstandelijk zegt hij: ‘Israëli’s zullen geen echte veiligheid kennen zolang de Palestijnen in de greep zijn van uitzichtloosheid en wanhoop.’ De reactie is lauw. Applaus krijgt Obama alleen als hij zegt: ‘De Amerikaanse band met Israël is onverwoestbaar.’

Het spoor van Rabin is niet eenvoudig te vinden, zoveel heeft Obama al wel gemerkt. Het spoor van Rabin was indertijd ook bepaald omstreden in Israël. Kort voor hij werd vermoord, wist Rabin het ‘Oslo II’-akkoord met maar één stem verschil door de Knesset te loodsen. De rechtse en religieuze partijen liepen daarna te hoop in Jeruzalem met een pop van Rabin in een SS-uniform. De aanjager was Benjamin Netanyahu. Toen was hij de oppositieleider, tegenwoordig is hij de premier.

Keppeltjes zijn zaterdag op het Rabinplein een uitzondering, en de enige Joden van Arabische afkomst zingen bij wijze van entr’acte liedjes van verlangen op het podium. Het is niet moeilijk te zien dat de herdenkingsmenigte uit maar één zuil van de Israëlische samenleving afkomstig is: de oude socialistische zionisten uit Oost-Europa die Israël hebben gesticht. Maar juist die linkse zuil verkeert in verval. De Arbeidspartij heeft nog maar dertien zetels, en zelfs die kleine fractie dreigt zich te gaan opsplitsen.

Het is een ‘betekenisloze bijeenkomst’ met ‘lege woorden over vrede’, constateert Gideon Levy, commentator van het dagblad Haaretz. Zijn bittere verslag leest zondag zo: ‘Jongeren hielden borden op met scherpe leuzen als ‘Gij zult niet doden’. Het opwindende nieuws van de avond was dat het volk, of althans het vredeskamp in het volk, tegen moord is. Hoera.’