Opgelicht door agressieve aandelenverkopers

€5.000

Op 5 oktober 2015 gaat in het appartement van Berend van Rijssen de telefoon. Een beleefde Brit stelt zich voor als Michael Stone, senior account beheerder van beleggingsfirma Osaka Financial. Hij vraagt of Van Rijssen weleens actief is op de beurs. Dat is Van Rijssen inderdaad. De 58-jarige heeft zo'n 50 duizend euro spaargeld belegd in aandelen. Niks exotisch, gewoon bekende Nederlandse beursfondsen als Randstad en Ahold.

Het wordt een interessant gesprek. 'Waar draait het om bij beleggen, meneer Van Rijssen?', vraagt Stone. 'Inderdaad: informatie. En wij hebben wereldwijd mensen die deze informatie als eerste binnenkrijgen. Als eerste!'

Stone attendeert Van Rijssen op een interessant aandeel. Het Chinese BYD is gespecialiseerd in het maken van batterijen voor elektrische auto's, waaronder Tesla. Wonderbelegger Warren Buffett zit ook in BYD en de koers kan alleen maar verder omhoog.

Van Rijssen is onder de indruk van de zware stem en de fraaie woordkeuze van Michael Stone. Geschoold in de haute finance van Londen, dat hoor je zo. Al is Stones werkgever gevestigd in het Japanse Osaka. Maar waarom zou hij zomaar aandelen kopen van een onbekende Brit? Kan Stone wat informatie toesturen over het bedrijf waarvoor hij werkt?

Even later bekijkt Van Rijssen de website van Osaka Financial. Ziet er professioneel uit. En dat kantoor in Osaka? Even controleren op Google Maps. Op dat adres staat inderdaad een kantoorgebouw. En BYD (afkorting van Build Your Dreams) is een beursgenoteerde auto- en batterijenfabrikant uit China.

Op het digitale aanmeldformulier van Osaka Financial vult hij nauwgezet zijn persoonlijke gegevens in. Ook zijn inkomen en vermogen, had Stone gevraagd. 'Dan kunnen we zien welke beleggingen het best bij u passen en hoe we de opbrengst kunnen maximaliseren.'

Van Rijssen gaat akkoord met een bescheiden belegging van ruim 5 duizend euro. Gewoon eens proberen. Dat aandeel BYD klinkt inderdaad goed. Voor de betalingsinstructies wordt hij doorverbonden met de allocations officer van Osaka Financial. Ook al een keurige Brit. Al snel komen de bevestigingsmails binnen: een ontvangstbewijs voor het geld en een aankoopbewijs van die mooie Chinese aandelen.

€46.000

Op 10 november heeft Michael Stone 'geweldig nieuws' voor Van Rijssen. Zijn aandelen zijn nu bijna 9 duizend euro waard. Hij zou natuurlijk kunnen verkopen en de winst van bijna 4 duizend euro verzilveren. Ware het niet dat zich net toevallig nog zo'n buitenkansje aandient.

Van Rijssen kan een ritje maken met aandelen Boca Mining Corporation. Die aandelen worden niet verhandeld op de beurs, maar een onderhandse aankoop via Osaka Financial kan bijzonder goed voor hem uitpakken. Want Stone kent al een grote belegger die de Boca-aandelen van hem wil overnemen, als Van Rijssen ze koopt. En dat voor een prijs die 3,15 keer hoger is dan het bedrag dat Van Rijssen zal betalen.

Dit is een deal die je niet kunt laten lopen, zegt Stone. Hier word jij heel gelukkig van. Wat zal je vrouw zeggen als je deze geweldige kans laat lopen?

Annieke van Rijssen, de vrouw van Berend, heeft echter bedenkingen als ze het aanbod verneemt. Eerst maar eens die winst van 4.000 euro op onze rekening storten, zegt ze. Maar nee, zo werkt het niet, legt Stone even later uit aan haar echtgenoot. De trein gaat vertrekken, je moet nu beslissen.

Het gaat dit keer wel om een minimuminleg van 50 duizend euro. Maar dat bedrag gaat dus 100 procent gegarandeerd 3,15 keer over de kop, herhaalt Stone. Dat wordt dan 165 duizend euro. Wat zou u met dat geld doen? Vertel eens! U houdt van verre reizen? Stelt u zich eens voor wat een prachtige jaren u voor de boeg heeft met 165 duizend euro extra op uw bankrekening!

Van Rijssen aarzelt. Oké dan, hij wil nog wel 6 duizend euro extra inleggen. En zelfs wel 16 duizend. Samen met zijn eerste inleg en winst is dat 25 duizend euro. Eigenlijk niet genoeg, zegt Stone, want 50 duizend euro is echt het minimum. Maar hij zal proberen of hij een beleggingspartner kan vinden. Die kan de inleg dan aanvullen tot die 50 duizend euro.

Stone heeft snel beet. Al na enkele minuten belt hij terug. Een andere belegger doet mee. Dus maakt Van Rijssen nog eens 16 duizend euro over. Voor een deal die niet mis kan gaan.

Op 2 december belt een collega van Michael Stone. Hij heet David Silver, executive vice president van Osaka Financial. Die andere belegger kan zijn verplichtingen niet nakomen en dat is werkelijk fantastisch nieuws. De gewaardeerde Nederlandse cliënt kan nu namelijk ook diens aandeel in de bundel kopen en dus nóg meer beleggingswinst maken.

Dit was de afspraak niet, protesteert Van Rijssen. Onvoorziene omstandigheden, zegt David Silver. Maar dit moet je doen. Anders ben je je hele inleg van 25 duizend euro kwijt. Dus je moet die extra inspanning leveren. Van Rijssen gaat overstag. Hij verkoopt zijn laatste Nederlandse aandelen en maakt 25 duizend euro over.

€78.175

Rond de kerst begint de twijfel te knagen. Wat als het misgaat? Maar dan wordt hij weer gebeld door Silver. De Brit heeft uitstekend nieuws. De beoogde koper zal 162.500 euro betalen voor de aandelen Boca Mining. Dus dat enorme bedrag komt richting Nederland.

Van Rijssen is enorm opgelucht. Maar wacht even, zegt Silver. Voordat HSBC Bank in Hongkong het geld wil overmaken, wil de bank een security bond ontvangen. Dat is een kleine 20 procent van het totaalbedrag, 32.175 euro.

Een security bond, denkt van Rijssen, wat is dat? Hij zoekt het op: een garantiebedrag voor de uitvoering van een overeenkomst. Tja, zo gaat dat kennelijk in het zakenleven. Silver verzekert dat hij na het betalen van zijn security bond binnen tien werkdagen de hoofdsom krijgt uitgekeerd. Nog eens veertien dagen later krijgt hij het geld van die security bond dan terug.

Van Rijssen krijgt het alsnog benauwd. Zijn geld is op. Hij zegt tegen David Silver dat hij hard heeft moeten werken voor zijn geld. 'Ik kom niet uit een rijk nest. Dit is hard working money.'

Maar Silver is duidelijk. Niet afhaken nu. We zijn een team. Doe alles om dat geld alsnog bij elkaar te krijgen. Als je moet lenen, bij familie of wie dan ook, dan is dat geld over twee weken weer terug. Een lening van zijn moeder helpt Van Rijssen uit de brand. Op 6 februari maakt hij 32.175 euro over naar de bank in Hongkong. Vanaf dat moment houdt angst Van Rijssen steeds vaker uit zijn slaap. Hij blijft zichzelf toespreken. Dit is eerlijk. Het klopt.

Geregeld belt hij David Silver. Altijd via de telefoniste op het telefoonnummer in Japan. Zijn beleggingsadviseur belt hem steevast binnen enkele minuten terug. 'Zeg het eerlijk, David, als het fout kan gaan', smeekt hij. 'Zo'n verlies kan ik niet dragen en ik heb ook kinderen.' Maar Silver weet het zeker: 'Berend, ik begrijp je zorgen. Ik ben ook een family man. Maar vertrouw mij. Dit kan niet misgaan.'

€162.175

Op 15 februari belt David Silver weer. Een medekoper is geroyeerd vanwege voorkennis, een doodzonde in de aandelenhandel. Dat valt op te lossen, maar alleen als Van Rijssen 30 duizend euro bijstort. Doe je niet mee dan ben je alles kwijt, zegt Silver opnieuw.

Van Rijssen is gebroken. Hij biedt geen weerstand meer. Om het bedrag te voldoen sluit hij een lening af bij Rabobank, zogenaamd voor een nieuwe keuken. Het geld maakt hij over naar de Hang Seng Bank in Hongkong.

Silver komt nog een paar keer met nieuwe redenen aanzetten waarom Van Rijssen nog één keer moet bijstorten. Op 3 maart maakt hij nog eens 24 duizend euro over, later nog weer 30 duizend euro. Hij leent nogmaals 50 duizend euro, dit keer bij Interbank, voor nog een 'nieuwe keuken'. De enorme overboekingen beginnen bijna normaal te voelen. 'Dan zaten mijn vrouw en ik 's avonds achter de laptop, met onze ING-rekening open. En dan hup, zend. Dan keken we elkaar aan en zeiden: 'Op hoop van zegen.'

Eind april vraagt Silver 'namens de bank' opnieuw om een zekerheidsstelling voor het overmaken van de beloofde beleggingswinst. Van Rijssen maakt op 20 april 34.799 euro over. Maar de betaling mislukt om onduidelijke reden.

Op 25 mei kijkt Van Rijssen in zijn televisiegids. Die avond zal SBS6 een film over een soort aandelenhandel uitzenden, Boiler Room, een film met Ben Affleck uit 2000. 'Verrek, Annieke', zegt Van Rijssen tegen zijn vrouw. 'Kom eens kijken.' Samen bekijken ze de trailer van de film. Bellend met particuliere beleggers trekken gehaaide verkopers alles uit de kast om de mensen aan de andere kant van de telefoon aandelen aan te smeren. Uiteindelijk maakt een van hen duidelijk hoe het zit: 'We verkopen aandelen van bedrijven die niet bestaan.'

Van Rijssen trekt wit weg. Daarna trekt een 'zweetgolf' over hem heen. 'Toen wist ik dat het allemaal fake was.' Als een razende logt hij in op zijn bankrekening. Een nieuwe poging om de laatste 34.799 euro over te maken kan hij nog net stopzetten. 'Mijn enige succesje tussen al mijn diepe leed.'

Het echtpaar meldt zich bij de Fraudehelpdesk. 'Daar waren ze heel direct: dat geld ben je kwijt. Een klassieke boilerroomfraude.' En daarna bij de toezichthouder op de beleggingswereld, de Autoriteit Financiële Markten (AFM), die sinds 17 februari op zijn site al blijkt te waarschuwen voor Osaka Financial. 'Ik vroeg: wat kunnen jullie voor mij doen? Niks, was het antwoord. Doe aangifte.'

Bij de politie legt hij een uitgebreide verklaring af. Van Rijssen houdt 'David Silver' ondertussen aan het lijntje. Dan kan de politie nog meeluisteren. Maar na zes weken wordt het stil. Silver laat nooit meer van zich horen.

Zijn vertrouwen in de mensheid is Van Rijssen kwijt, zegt hij. En ook in zichzelf: 'Alles loopt door elkaar: schaamte, domheid, naïviteit.' Het doet pijn zijn geld kwijt te zijn en te beseffen dat hij schulden heeft. Erover praten doet hij niet. 'Mijn familie, mijn beste vrienden, ze weten hier niets van. Ik zou hun medeleven niet aankunnen. Iedere vraag is als een kartelmes in mijn eigen vlees. Dat ik zo dom was.' Zijn vrouw Annieke is zijn psychiater. 'Nooit een onvertogen woord. Zij zegt: 'Laat het los. We zijn gezond. Niemand is dood. We maken nog plezier. Hou je daaraan vast.' Het helpt dat we nog net ons huis niet hoeven te verkopen.'

Hoe de oplichting in zijn werk ging

Berend en Annieke van Rijssen zijn niet hun echte namen. De Volkskrant kreeg inzage in al Van Rijssens correspondentie met de oplichters, inclusief betalingen en hoorde een opname van een gesprek met David Silver. Het contact met Van Rijssen kwam vermoedelijk tot stand na een telefoontje van een man die zich voorstelde als vertegenwoordiger van de Britse krant Financial Times en enkele korte vragen stelde over beleggen.

De aankoop van de aandelen BYD vond waarschijnlijk nooit plaats. Van Rijssen kreeg overzichten met aankoop- en verkoopprijzen, maar die kloppen niet met de beurskoers op de zogenaamde aankoopdata. Ook de tweede investering was vrijwel zeker nep. Boca Mining Corporation is een bestaande vennootschap in Hongkong, maar ontplooit voor zover na te gaan geen activiteiten.

Van Rijssen maakte van zijn ING-rekening acht keer bedragen over aan bedrijven met namen als Globat Jet Limited en Kings Peace Limited, gevestigd in Hongkong en Macau. De telefoniste van Osaka Financial was bereikbaar op een nummer in de stad Osaka.

'Michael Stone' en 'David Silver' belden steevast terug van een onbekend nummer. De websites en telefoonnummers van de bedrijven zijn inmiddels buiten gebruik.

ING Bank erkent dat zij de transacties op rekeningen van haar klanten in de gaten moet houden, op grond van wetten over toezicht en onder meer witwassen. Volgens een woordvoerder wordt bij transacties met een ongebruikelijk karakter soms navraag gedaan bij de klant. Dat gebeurde na de achtste transactie van Van Rijssen.

De man die op de website van de oplichters poseert als algemeen directeur van Osaka Financial blijkt de Amerikaanse beleggingsadviseur Steve Oriola te zijn. Hij reageert verbaasd op het gebruik van zijn foto en heeft nooit gehoord van dit bedrijf.