Opening Lelystad Airport weer uitgesteld, na opnieuw foute berekeningen

Met het nieuwste uitstel schuift het kabinet de opening van het vakantievliegveld voor de vierde keer op de lange baan. Oorspronkelijk zou Lelystad Airport al in april 2018 zijn deuren openen. Eerdere obstakels waren een langgerekt cao-conflict met de luchtverkeersleiding, fouten in de berekening van de geluidshinder en de stikstofcrisis. Het vierde uitstel betekent dat Van Nieuwenhuizen de luchthaven waarschijnlijk niet meer zelf zal openen: in november 2021 is zij hooguit nog demissionair minister.

In een brief aan de Tweede Kamer schrijft de VVD’er dat Lelystad Airport bedoeld is om een deel van de drukte op Schiphol over te nemen. Nu de nationale luchthaven door de coronacrisis grotendeels is stilgevallen, is die nood minder urgent. Een jaar uitstel heeft bovendien als voordeel dat de door de omwonenden gehate laagvliegroutes niet nodig zijn: tegen die tijd zijn al geplande ingrepen in het luchtruim klaar.

Second opinion

Maar Van Nieuwenhuizen moet ook tijd kopen voor nieuwe berekeningen van de stikstofdepositie – het neerslaan op de grond – door Lelystad Airport. Het ministerie heeft die onderschat, schrijven dinsdag het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en de Commissie voor de milieurapportage (m.e.r.), die samen de stikstofberekeningen onderzochten. De instanties werden daarvoor gevraagd nadat de Raad van State een streep zette door het Nederlandse stikstofbeleid. Zo'n second opinion wilden ook bezorgde omwonenden, die op basis van eigen onderzoek stelden dat de rekensommen van het ministerie niet konden kloppen.

Het RIVM en de Commissie geven hen nu (deels) gelijk. Het ministerie nam ten onrechte aan dat de uitlaatgassen van vliegtuigen door verbrandingswarmte opstijgen. Daardoor is de hoeveelheid stikstof die op de Veluwe en andere natuurgebieden neerslaat onderschat. Met de nieuwe berekeningen komt de depositie in de Veluwe hoger uit dan de grens waarboven een natuurvergunning nodig is. Het ministerie moet daarom opnieuw de gevolgen van de stikstofuitstoot onderzoeken.

De Commissie voor de m.e.r. speelt hier een opvallende rol, aangezien zij ook de instantie was die de berekeningen in een eerder stadium controleerde. De fouten zag de Commissie over het hoofd, ook omdat ze geen consequenties hadden. De oude stikstofaanpak - de inmiddels beruchte PAS - ‘bood voor alle situaties een oplossing’, zegt een woordvoerder van de Commissie. ‘Maar als we dit destijds hadden gezien, hadden we het gezegd.’

Afstel na uitstel?

De uitbreiding van Lelystad Airport wordt nu inzet van de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021. Partijen als ChristenUnie en D66, die na de verkiezingen mogelijk ook nodig voor een regering, zullen kleur moeten bekennen: willen zij door met het vakantievliegveld? Voor D66 is dat moeilijk te verkopen omdat de partij zich graag als groen afficheert, terwijl er veel ChristenUnie-stemmers in gebieden wonen waar de vliegtuigen van en naar Lelystad overheen vliegen.

‘Onze strategie was om de opening over de verkiezingen heen te tillen’, erkent Leon Adegeest, de ingenieur uit Dalfsen die eerder de fouten in de berekeningen van de geluidhinder openbaarde en ook die over de stikstofdepositie ontdekte. ‘Dat is gelukt.’

Om dezelfde reden vreesde Schiphol een vierde vertraging. In de top van het bedrijf groeide de ergernis over D66 en ChristenUnie, die ieder wissewasje zouden aangrijpen om een nieuw rapport te bestellen en zo de opening op te schorten. Binnen Schiphol houdt men serieus rekening met jarenlang uitstel, nu Lelystad hoogstwaarschijnlijk onderwerp wordt van verkiezingsdebatten.

Een hard gelag is het ook voor Flevoland, dat met het vliegveld meer werkgelegenheid hoopt te creëren in Lelystad. ‘We zijn erg teleurgesteld’, zeg VVD-gedeputeerde Jan de Reus. ‘Ik snap de beweegredenen van de minister, maar april 2021 had volgens mij ook gekund.’ De Reus wil in gesprek met partijgenoot Van Nieuwenhuizen over ‘de sociaaleconomische schade die Flevoland hierdoor lijdt’. ‘Die is aanzienlijk.’