Op zoek naar de juiste middelbare school? Onderwijsverslaggever Rik Kuiper geeft negen tips

Een van de belangrijkste besluiten in de opvoedingsjaren van je kind is de keuze van een middelbare school. Volkskrant-onderwijsverslaggever Rik Kuiper probeerde te achterhalen wat de beste school is voor zijn dochter. Hij belandde in een mijnenveld. Zijn negen tips voor ouders die in hetzelfde schuitje zitten.

Dat de kwaliteit van scholen een wisselend beeld oplevert, laat zich raden, maar dat de verschillen zo sterk uiteenlopen, werd vorig jaar pijnlijk duidelijk in een rapport van de Onderwijsinspectie. Wat kun je als ouder doen?

Bestudeer het onderwijsconcept

Geeft een school klassikaal onderwijs, ligt de nadruk op projectmatig werken of volgen leerlingen zo veel mogelijk een individueel programma, bijvoorbeeld ondersteund door een iPad? Er zijn veel verschillende onderwijsconcepten, die misschien niet allemaal bij je kind passen. Denk daarover na.

Proef de sfeer

In januari en februari organiseren alle scholen open dagen. Ga erheen en kijk of je kind zich thuis voelt op een school. De open lesmiddagen die veel scholen organiseren laten nog beter zien hoe het er op school aan toegaat.

Kijk verder dan spiegeltjes en kraaltjes

Een glimmend en glanzend nieuw pand? Ja, daarmee trekt een school een paar jaar lang extra leerlingen. Wonderlijk vindt Jaap Versfelt van Stichting Leerkracht, want 'stenen doen niks voor de kwaliteit van onderwijs'. Laat je ook niet verblinden door 'een aantrekkelijk profiel, met bijzondere vakken en moderne leermiddelen zoals iPads en 3D-printers', waarschuwt hij. Dat zegt ook weinig over de kwaliteit van de lessen namelijk.

Pak de cijfers erbij

Besturenorganisatie VO-raad beheert scholenopdekaart.nl. De Onderwijsinspectie heeft voor elke school een pagina met een tabblad Onderwijsresultaten. Tijdschrift Elsevier presenteert elk jaar (achter een betaalmuur) een ranglijst met de beste scholen van Nederland. Kijk even naar de statistiek die op deze sites te vinden zijn. En controleer of een school een onvoldoende scoort op een of meerdere parameters. Is dat het geval, vraag de schoolleiding dan waar die onvoldoende vandaan komt en welke maatregelen zijn genomen.

Wantrouw fantastische examenresultaten

95 procent van de leerlingen slaagde vorig jaar op deze school voor het eindexamen? Pardon, 100 procent? Wees dan op je hoede. Vraag door. Want misschien liet de school zwakkere leerlingen in het voorlaatste jaar zitten, zodat ze het slagingspercentage niet zouden verpesten. Kijk dus ook even naar het bovenbouwsucces, een percentage dat aangeeft of veel leerlingen in de bovenbouw blijven zitten.

Bestudeer de kansen

Hoeveel kinderen met een havo-advies halen op deze school ook een havo-diploma? Hoeveel stromen af naar het vmbo, hoeveel stomen op naar het vwo? Cijfers daarvan zijn er niet, maar het loont om op scholenopdekaart.nl te zoeken onder het kopje 'Schooladvies en plaatsing'. Daar staat of de leerlingen in het derde leerjaar op, boven of onder het niveau van hun advies zitten. Maar let op: sommige scholen hanteren een lange brugperiode, bijvoorbeeld van 3 jaar. Dat betekent dat eventuele afstroom nog niet zichtbaar is in de cijfers.

Bereken de vertraging

Wat is de kans dat een leerling zijn of haar diploma behaalt zonder te blijven zitten? Om dat te bepalen moet je cijfers hebben van de doorstroom in de onderbouw (ob) en in de bovenbouw (bb). De percentages staan op scholenopdekaart.nl en op de site van de inspectie.

Omdat de bovenbouw niet op elk niveau even lang duurt, bereken je de kans om zonder vertraging de eindstreep te halen zo:

Voor vmbo: ob x ob x bb x bb
Voor havo: ob x ob x bb x bb x bb
Voor vwo: ob x ob x bb x bb x bb x bb

Voorbeeld: op een school is de doorstroom in de onderbouw 95 procent en in de bovenbouw van de havo 83 procent. De kans dat je zonder te doubleren het havo-diploma haalt is dan: 95% x 95% x 83% x 83% x 83% = 52% Met andere woorden: op deze school blijft bijna de helft van de havisten wel een keer zitten.

Staar je niet blind op cijfers

De statistieken en grafieken gaan vooral over de prestaties in cognitieve vakken. Ze zeggen niet of kinderen goed leren samenwerken en kritisch nadenken en ook niet of er een toneelvereniging is of veel aandacht voor sport. Bovendien vertellen statistieken nooit de hele waarheid. Hoeveel kinderen halen hun diploma omdat ze na school bijgespijkerd worden op de huiswerkklas?

Vraag hoe scholen zichzelf verbeteren

Volgens de inspectie hebben goede scholen goede leraren die samenwerken in hechte teams. Op die scholen is sprake van een verbetercultuur: de medewerkers proberen samen het onderwijs te verbeteren.

Maar hoe kom je erachter of een school serieus werkt aan de kwaliteit van het onderwijs? Door op open dagen te vragen of leerkrachten regelmatig bij elkaar in de klas komen kijken, zegt Jaap Versfelt. En door leerlingen te vragen of ze wel eens feedback mogen geven op de lessen en of er vervolgens ook iets met die feedback wordt gedaan.

Je kunt ook even kijken op www.stichting-leerkracht.nl, want daar vind je alle scholen die meedoen aan het verbeterprogramma van de stichting die Versfelt oprichtte.

Ook verslaggever Evelien van Veen sprak deskundigen over de middelbare schoolkeuzes: ‘What you see, is not always wat you get’ zegt onderwijskundige en psycholoog Ruud van Beijsterveldt die een praktijk heeft voor leerondersteuning, Edumax & Psymax. ‘Open dagen hebben een belangrijke pr- en marketingfunctie voor de school. Die laat zich dan van zijn ideale kant zien. De proeflessen zijn superleuk, de leraren zijn in optima forma, alles om zo veel mogelijk leerlingen te werven. Elke leerling brengt geld in het laatje, en hoe meer leerlingen, hoe meer fte’s. Er geldt gewoon marktwerking, vergis je niet.’ Prik erdoorheen, adviseert hij dan ook. Bezoek gerust die open dagen, maar baseer je niet alleen daarop als je een school gaat kiezen.’