Op snelcursus psychologie tegen invloed van anderen

In tijden van maatschappelijke verwarring bezoek ik graag een seminar, liefst een duur seminar met een iets te breed thema. Dure seminars zijn opium voor het middenmanagement dat dingen moet oplossen. Wat ingewikkeld is lijkt op dure seminars over iets te brede thema's weer glashelder. Heel even.

Psychologie in één dag

Denkproducties organiseert dit soort seminars. Drie jaar geleden bezocht ik in het Amsterdamse DeLaMar Theater ambtshalve hun dag over 'autoriteit', want dat was toen hot: iedereen 'boette' maar 'aan autoriteit in', zoals dat toen heette. Mensen hoopten nog dat ze hun autoriteit met een dagje seminar even terug het nest in konden sleuren.

Toon me uw seminars en ik zeg in welk land u woont. Met autoriteit komt nu niemand meer ver: je moet de mensen overreden. Het seminar dat Denkproducties gisteren in de Utrechtse Jaarbeurs presenteerde heette dan ook 'Psychologie in één dag': Hoppa. En dan ook echt álle psychologie, hè. Klokslag half tien beginnen we met de oude Grieken: Socrates, Plato, Aristoteles. Waarna de complete 'toolkit' aan psychologie tot en met de nieuwste inzichten uit de arbeids- en organisatiepsychologie zal worden opengetrokken.

Zuurstof voor het brein

Het doel: 'invloed' krijgen en 'je verdedigen tegen de invloed van anderen'. Interessant streven met Darwiniaanse trekjes. Kosten: 995 euro.

Ik mag voor niets een ochtend meeluisteren. Bedrijfskundige en managementgoeroe Ben Tiggelaar zal de hele dag praten, tussentijds last hij collectieve dansjes in om 'het brein aan zuurstof te helpen'. Voor 'Psychologie in een dag' hebben zich een paar honderd mensen ingeschreven. Wat een goudmijn.

Rond tienen zijn we al klaar met de Grieken. Nu hoppen we via de structuralisten richting functionalisme en de psychoanalyse. Hallo, Freud en Jung. Vindt men tegenwoordig enigszins arrogante aanstellers, althans hier. Nee, dan het behaviorisme: de hondjes van Pavlov! En hoe Werving & Selectie via hersenscans zou kunnen vaststellen of sollicitanten een aanwinst zijn! Hier gaat het middenmanagement even bij rechtop zitten, want met Amerikaanse hulphonden in training gebéúrt dit dus al.

Zelfsturende teams

Zijn we vlak voor de koffiepauze netjes bij de organisatiepsychologie aanbeland. Aandacht geven is heel belangrijk en praten over 'competentie' is in, leer ik.

Koffie. Ik loop rond en vraag iedereen waarom ze nu ineens weer met psychologie aan de gang willen. André Tiesinga is gekomen voor Thales, dat radarsystemen produceert voor marineschepen. En David van Straalen komt voor KPN. Beide plaatsen waar de techneuten zitten, beamen ze. KPN doet tegenwoordig aan 'zelfsturende teams' en David hoopt hier te leren hoe hij die teams in beweging kan krijgen. 'Of beter gezegd, hoe je ze allemaal de zelfde kant op kunt laten bewegen'. André lacht: 'Hoe zelfsturend is dat nog, vraag ik me dan af.' Maar hij herkent het dilemma wel. Het klinkt wel allemaal leuker tegenwoordig, maar je moet nog steeds gewoon zorgen dat ze doen wat de baas wil.

De Brits krant The Mirror onthulde zaterdag na een undercoveroperatie hoe mensen worden uitgebuit in het Engelse distributiecentrum van Amazon: ze werken er als zombies tien uur per dag achtereen, met maar 9 seconden om ieder pakketje van een robot te pakken en klaar te maken voor verzending - het enige dat robots nog niet kunnen.

Duurzaam Inzetbaar Plus

Ik spreek een teammanager bij een bedrijf dat gasleidingen produceert. (Hij belt me later om te vragen zijn naam en bedrijf weg te laten, hij is te openhartig geweest en vreest al voor zijn baan). Ze hebben 2.900 man in dienst, vertelt de teammanager. Daarvan moeten er de komende jaren 900 weg, en hij moet ze aanwijzen. 'Vooral de oudere mensen in administratieve functies, de mensen met werk dat kan worden vervangen door robots.'

Het ergste: die werknemers weten dat zelf nog niet - of willen het niet weten. Aan de teammanager de taak om hen nu alvast het label 'DI+' te geven: 'Duurzaam Inzetbaar Plus'. Klinkt best goed, zeg ik. Hij: 'Maar het zijn dus de mensen waar we er binnenkort te veel van hebben'. Gebrandmerkt in stilte. De teammanager kent veel collega's bij de overheid en semioverheid die hetzelfde probleem moeten oplossen. 'Die zie je hier vandaag.'

Zelf is hij 52 en hij solliciteert zich suf naar andere functies in zijn bedrijf: 'Ook ikzelf krijg de ene afwijzing na de andere.' De teammanager sluit niet uit dat ook hij binnenkort zal moeten vertrekken: 'Dat realiseer ik me heel goed.'

Maar dingdong, we moeten weer vrolijk verder met de psychologische toolkit voor de werkvloer. 'In Nederland rijzen werkdruk en burn-outs de pan uit', zegt Ben Tiggelaar. Je verwacht het niet.