Op pad met anderhalvemeterhosts: ‘De truc is om er niet bij te lopen als een toezichthouder’

Afstand houden van elkaar: mensen houden het maar moeilijk vol. Het stelt overheden voor een dilemma: optreden met zachte dwang of de harde hand? In de gemeente Wijdemeren wordt met ‘anderhalvemeterhosts’ nadrukkelijk gekozen voor het eerste.

De enige corona die de gemoederen aan de Loosdrechtse Plassen bezighoudt, is die in de koelbox. Met de 4 in de klok en temperaturen boven de 25 graden op de thermometer vindt een vriendengroep uit Hilversum het de hoogste tijd voor zo’n ijskoud Mexicaans pilsje. Maar net als de eerste bierdopjes over de handdoeken rollen, wordt Hazes’ hit Uit mijn bol bruusk verstoord. ‘Hé jongens, beetje uit te houden hier? Even afstand houden heh.’

Het zijn ‘anderhalvemeterhosts’ Lars (22) en Daphne Smits (20) die door de gemeente Wijdemeren zijn ingehuurd om recreanten op een ‘gastvrije’ manier op de afstandsregel te wijzen. Want ook aan de plassen merken ze: na bijna een halfjaar corona is de discipline aan het verslappen. Volgens gedragsonderzoek van het RIVM en de GGD is het aantal mensen dat zich eraan houdt, afgenomen van 71 procent in april tot 58,8 procent in juli.

Op jongerenstrand De Zuwe lijkt de lokale jeugd inderdaad haast aan elkaar vastgekit. Zeker als er drank bij komt kijken en reggaetonbeats de sfeer dicteren. Tijdens het Pinkster- en Hemelvaartweekend was het er zelfs zo druk dat het strandje moest worden afgesloten. Het stelde burgemeester Crys Larson voor het dilemma waarover ook de landelijke overheid het hoofd breekt: vraagt de verslapping om een optreden met de harde hand of zachte dwang?

Informeren

‘Het is mijn overtuiging dat je de nalevingsbereidheid vergroot als je mensen meeneemt, meer dan wanneer je repressief te werk gaat’, stelt de burgemeester. ‘Van beboeten krijg je lege stranden en je ontneemt mensen de ruimte om verantwoordelijkheid te nemen.’ Tegelijkertijd begrijpt Larson ook wel dat de 60 duizend recreanten die Wijdemeren op zomerse dagen aandoen, voer zijn voor het virus. Een alerte ambtenaar kwam daarop met het idee anderhalvemeterhosts in te huren. Jongeren die niet handhaven, maar informeren.

Vandaag zijn dat dus Lars en Daphne, een broer en zus met een onverwoestbaar humeur. Tot voor kort serveerden ze drank bij evenementen in de Ziggo Dome en wezen ze de weg bij het aquarium van Artis. Maar die klussen kwamen door de coronacrisis te vervallen, evenals hun inkomen. Ze stonden dan ook te ‘popelen’ toen hun opdrachtgever MME Hospitality belde met de vraag of ze misschien anderhalvemeterhost wilden worden.

Natuurlijk was de taakomschrijving wel even anders dan ze gewend waren, maar inmiddels kent hun nieuwe metier geen geheimen meer voor ze. ‘Kijk’, demonstreert Lars terwijl hij nonchalant langs de handdoeken loopt. ‘Je wilt er niet bij lopen als een toezichthouder. Het moet lijken alsof je hier gewoon rondloopt, dus ik kijk niet opzichtig om me heen.’ Daphne knikt instemmend: ‘Een beetje alsof je zelf een dagje weg bent, maar dan met dit shirt aan.’

Voor jezelf

Bij een groep jongeren die zich heeft verschanst tussen de zakken chips houdt het duo halt. ‘Hé jongens, een beetje uit te houden hier? Jullie zijn zeker niet samenwonend?’ Het groepje reageert met wat vingerwijzen en ‘hij wel en zij niet’, maar Lars is vriendelijk doch beslist. ‘Een beetje uit elkaar zitten alsjeblieft. Het is ook voor jezelf.’

De 21-jarige Ernst verplaatst zijn handdoek. Tuurlijk, hij begrijpt het allemaal, ‘corona is een probleem dat we met z’n allen moeten oplossen’. ‘Maar het duurt nu al best lang en wij willen deze vakantie wel weer wat doen. Ik zou ook wel weer uit willen.’ Toch luistert hij, want deze hosts zijn ‘best wel chill’. ‘In ieder geval beter dan de boa’s.’

Volgens Daphne werkt de aanpak zo goed omdat ze ‘een van de jongeren’ zijn. ‘Niet om boa’s in een kwaad daglicht te stellen hoor, maar het wordt toch anders opgevat als wij hier staan met een leuk koppie.’ Lars valt haar bij. ‘Een uniform kan afschrikken: dat is meteen heel serieus. Corona is natuurlijk ook wel serieus, maar het moet wel gezellig blijven.’

Ezelsbruggetje

Dat laat onverlet dat het hard werken is. Want het woud aan coronaregels duizelt ook Lars en Daphne weleens. ‘Je moet goed opletten, komen mensen niet samen uit een auto? Want dan vormen ze misschien wel een huishouden. En je moet inschatten of ze niet jonger zijn dan 18, want dan hoeven ze geen afstand te houden.’ Om de anderhalve meter uit te rekenen hebben broer en zus een ezelsbruggetje. Ze gaan naast elkaar staan en strekken hun arm uit: deze afstand zou tussen de handdoeken moeten zitten.

Die onduidelijkheid van de coronarichtlijnen is volgens hoogleraar psychologie Paul van Lange van de VU een belangrijke reden dat we ze overtreden. ‘Aan het begin van de crisis waren er regels waaraan iedereen zich moest houden. De versoepeling bracht onduidelijkheid met zich mee, die concurreert moeilijk met de natuurlijke neiging om naar elkaar toe trekken. Mensen hebben het nauwelijks door als ze in overtreding zijn.’

Als autoriteiten in zo’n geval overgaan tot bestraffing, is dat moeilijk te accepteren. Daar komt bij dat Nederland volgens de hoogleraar een land is waar nu eenmaal losse normen gelden. ‘We hebben weinig bedreigingen als natuurrampen, waardoor het minder belangrijk is dat een autoriteit zich autoritair opstelt. Uit onderzoek blijkt ook dat we elkáár vaak alleen indirect corrigeren – door er met anderen over te roddelen.’

Draagvlak

De aanpak met zachte dwang zoals bij Wijdemeren, vindt de hoogleraar in dit geval dan ook de juiste. Maar, voegt hij daaraan toe, ‘als de stijging van het aantal besmettingen zo doorzet, kan het zijn dat het draagvlak voor duidelijke regels en harde handhaving weer toeneemt.’

Vooralsnog lijkt de aanpak aan de Loosdrechtse plassen zijn vruchten af te werpen. Zelfs de Hilversumse vriendengroep besluit de Corona’s op gepaste afstand van elkaar te nuttigen. Maar als Lars en Daphne zijn doorgelopen, glimlacht een van hen. ‘We gaan straks natuurlijk wel weer samen voetballen. We vertrouwen elkaar gewoon dat we geen corona hebben.’