Op Crocs en met de jas over het witte tenue de straat op: voor meer geld en waardering, maar óók voor meer collega’s

Het liefst zou ze gillend naar huis gaan. Het is begin van de middag in het ziekenhuis Zuyderland in het Limburgse Sittard-Geleen. De verpleegkundige op de afdeling Eerste Hart Hulp (EHH) verzucht dat ze het nauwelijks kan bolwerken. Een collega was ziek, een zzp’er bleek niet ingeroosterd. Druk en onderbezet. Zo’n dag. Ze vraagt of collega Lisette Carovigno van het actie­comité alsjeblieft weer kan vertrekken, want ze kan het er niet bij hebben.

Carovigno (64) is gespecialiseerd verpleegkundige op de Hartbewaking en Eerste Hart Hulp, FNV-lid en onvermoeibare organisator van de stakingsdag in het Zuyderland. ‘Dit is waarom we actievoeren’, zegt ze na het flitsbezoek aan EHH. ‘Dit is de dagelijkse praktijk.’ Het Zuyderland bestaat uit ziekenhuizen in Sittard en Heerlen met bij elkaar zo’n 6.500 mensen in dienst en structureel honderd openstaande vacatures. Beide locaties draaien woensdag een ‘zondagsdienst’, net als ruim 90 procent van de ziekenhuizen in Nederland.

Niet alleen geld

Het gaat over geld. 5 procent erbij, zeggen de vakbonden namens het personeel. We kunnen 4 procent geven en dan is de rek er echt uit, zegt de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen.

Maar eigenlijk gaat het niet over geld. Die 5 procent zal op termijn waarschijnlijk geen genezing bieden. Het Centraal Planbureau voorspelde eerder deze week dat over drie jaar 130 duizend extra mensen nodig zijn in de zorg om de vergrijzing het hoofd te bieden. Voor het eerst groeit de komende jaren het aantal 75-plussers harder dan de 75-minners. De zorgvraag zal explosief toenemen – sterker nog, is al toegenomen. De steeds oudere patiënten kampen vaak met meerdere complexe aandoeningen.

Verpleegkundige Carovigno werkt al 47 jaar in het ziekenhuis. Over twee jaar gaat ze met pensioen. Ze voert actie voor de volgende generaties. Als ziekenhuizen willen voorkomen dat ­patiënten straks moeten worden geweigerd, moet het werk snel weer aantrekkelijk worden voor jongeren, zegt ze. Maar ga er maar aanstaan in krimpregio Limburg. Kijk naar haar eigen kinderen: twee van de drie wonen in Amsterdam. Tel daar het imago van de verpleging bij op – moordende werkdruk en een klein salaris – en zij vraagt zich af: ‘Wie zorgt er voor mij over twintig jaar?’

Ongemakkelijke opwinding

Haar ziekenhuis beleeft woensdag een dag van licht ongemakkelijke opwinding. Al het personeel voelt de urgentie, maar wie is opgeleid om zorg te geven, staakt liever niet. En nu doen ze het dus toch. De verpleegkundigen, de ­laboranten, de anesthesisten, de arts-assistenten, de medisch fotografen, vrijwel iedereen die in dienst is, voert vandaag alleen secundaire klussen uit. Bijna alle poliklinieken zijn dicht, afspraken die konden wachten, zijn verzet.

De dag van Carovigno, voort­gestuwd door adrenaline: om 6 uur op, want om 10 over 7 heeft ze een interview met­ Radio 2. Om half 9 is de eerste ­actiebijeenkomst met speech in de centrale hal, honderden zorgmedewerkers steken zich in vakbondshesjes en zwaaien met vlaggen. 11 uur: briefing met het actiecomité en Dirk-Jan van Berckel van het tussenmanagement. Locatie Heerlen doet verslag via conference-call.

Tussendoor: ronden langs de afdelingen. Om 12 uur weer een speech, plus een strijdlied en de straat op om lawaai te maken langs de autoweg. Tijdens de lunch ‘begint de ballon leeg te lopen’. Dan volgt nog een briefing en tegen drieën de laatste toespraak. Aansluitend nog twee radio-interviews, maar dan is het echt klaar. Donderdag mag Carovigno bijkomen tijdens de OR-vergadering.

WhatsAppgroepen

Achter de balie van het laboratorium zitten Juliette Dautzenberg (40), Bas Boonen (40) en Roy Weyts (43). Bij uitzondering kunnen ze vandaag verpleegkundigen rondleiden. In de dagelijkse drukte zijn het gescheiden werelden. Collega’s van de afdelingen leveren monsters af bij het lab en zien niet wat er vervolgens mee gebeurt. Andersom zien de laboranten de patiënten niet van wie zij het bloed wel leren kennen.

Ze zetten graag de deur een dag open want het mag gezien worden dat ook de laboranten hard werken. Ook zij draaien nachtdiensten en kampen met onderbezetting. ‘De WhatsAppgroepen’, zegt Dautzenberg, ‘zijn er te veel geworden.’ Ook als je thuis bent, kan het ziekenhuis elk moment een ­beroep op je doen. Er zijn meer collega’s nodig, maar wie wil voor een starterssalaris van 1.900 euro een baan zonder doorgroeimogelijkheden? Weyts: ‘Je kan net zo goed in de supermarkt werken.’ Boonen is na bijna twintig jaar in het lab een opleiding ­bedrijfskunde gaan volgen, hij hoopt op te klimmen naar het management.

Vergrijzing

Op de operatiekamer is het precies hetzelfde, zegt recovery-verpleegkundige Karen van der Kroft. Ze bereidt ­patiënten voor op operaties en biedt zorg na de ingreep. Niet alleen de hulpbehoevenden worden ouder, ook het ziekenhuispersoneel. ‘De OK vergrijst’, zegt ze. Zelf is ze 61. Breek haar de bek niet open over de WhatsAppgroepen.

Op de spoedafdeling heerst normale drukte. Wellicht is het zelfs iets drukker omdat huisartsen patiënten doorsturen nu de poliklinieken dicht zijn. De jonge arts Rory Oconner ontvangt ze toch maar. ‘Je hebt toch in je achterhoofd dat de patiënt er geen last van mag hebben.’ Hij is solidair met zijn collega’s al gaan de cao-onderhandelingen niet over zijn salaris. Ook zijn afdeling komt assistenten tekort.

Niet alle specialisten lijken begaan met de staking. ‘Geen commentaar’, zeggen twee chirurgen. ‘Wij zijn gewoon aan het werk.’ Het is in elk ziekenhuis hetzelfde: specialisten zijn zelfstandigen, dit gaat niet over hun ­salaris.

Aan het eind van de dag laat bestuurder Wideke Nijdam zich verleiden een paar woorden tegen het personeel te zeggen. ‘We streven hetzelfde na’, zegt ze. ‘Goede zorg voor de patiënt en waardering voor jullie.’ Ze wordt beloond met applaus. Carovigno neemt een laatste keer het woord. ‘Gaan we nog even naar buiten?’ Op Crocs en met de jas over het witte tenue loopt het ziekenhuispersoneel de straat op, het instemmende getoeter en de duimpjes van automobilisten tegemoet.