AnalyseVerpleeghuis met corona
Op bezoek in het verpleeghuis waar het virus door de gangen waart
Verpleeghuis Present in Leerdam laat bezoek toe, ook al zijn heel wat bewoners besmet geraakt met het coronavirus. Dit nieuwe bezoekbeleid wint terrein. Want, zegt een verpleegkundige, ‘wie zijn wij om ze die laatste contactmomenten te ontnemen?’
In een plastic schort tot aan haar enkels, een veiligheidsbril op haar neus en een mondkapje voor, zingt Anke Vermeulen sinterklaasliedjes voor haar dementerende moeder (89) met een coronabesmetting. De oude dame begint de bekende melodietjes te neuriën, haar dochter vult de teksten aan.
‘Ik zit er als een marsmannetje bij’, zegt Vermeulen (67) over haar laatste bezoeken aan het verpleeghuis. ‘Maar als we samen zingen, zie ik in haar ogen de herkenning. Ze wordt er vrolijk en rustig van.’
Verpleeghuis Present in Leerdam is in de tweede ronde getroffen door corona: 20 van de 24 bewoners raakten de afgelopen weken besmet, evenals 20 medewerkers. Vier bewoners zijn overleden.
Het contrast met het voorjaar is groot. Toen waren er nul besmettingen in het oranje bakstenen gebouw in Leerdam, maar mocht familie maandenlang niet naar binnen. Nu waart het virus weliswaar door de gangen, maar blijft het huis open voor bezoek. ‘Mensen verblijven bij ons in de laatste levensfase’, zegt verpleegkundige Deveny van Es (23). ‘Wie zijn wij dan om hun die laatste contactmomenten te ontnemen?’
Verpleeghuis Present bevindt zich met dit bezoekbeleid in de voorhoede. Brancheorganisatie Actiz publiceerde onlangs een nieuwe ‘handreiking’ over de sociale contacten van verpleeghuisbewoners in tijden van covid-19. Daarin wordt aanbevolen dat bezoek zoveel mogelijk welkom blijft, zelfs als de betreffende bewoner positief is getest.
Risico
Hoewel beschermingsmiddelen in de verpleeghuizen nu volop aanwezig zijn, zijn nog lang niet alle zorgorganisaties klaar voor zo’n ruimhartig bezoekbeleid. ‘Ik kan me voorstellen dat je een uitzondering maakt als er sprake is van palliatieve verzorging’, zegt woordvoerder Marloes Lok van zorgorganisatie Zinn in het noorden van het land. ‘Maar in het algemeen bezoekers toelaten op een afdeling waar covid heerst? Dat is wel een risico. Ik zie het hier niet snel gebeuren.’
Zorgorganisatie Cordaan had begin september een coronabrandhaard in het Anton de Komhuis in Amsterdam Zuidoost. Tweederde van de bewoners raakte besmet, evenals een groot deel van het personeel. Drie bewoners zijn overleden. De verpleegafdeling ging na de ontdekking op slot voor bezoek.
‘Wij onderschrijven de bezoekrichtlijnen en we hebben heel hard tegen elkaar gezegd dat we nooit meer de situatie willen van afgelopen voorjaar’, zegt woordvoerder Michiel Jongewaard van Cordaan. ‘Maar het is in de praktijk lastig, daar moeten we eerlijk in zijn.’ Omdat zoveel personeel van het Anton de Komhuis ziek thuis zat, werden bewoners afgelopen maand zelfs deels verzorgd door medewerkers van defensie.
‘Bezoek is dan moeilijk te organiseren, want daarvoor heb je juist extra personeel nodig’, legt Jongewaard uit. ‘Mensen moeten worden begeleid bij het aan- en uittrekken van de beschermingsmiddelen en op de looproute naar hun familielid, want in een huis met besmettingen wil je niet hebben dat bezoekers door het gebouw gaan dwalen.’
Scheldpartijen
Door de hoogoplopende emoties is het voor verpleeghuizen bijna onmogelijk om het voor iedereen goed te doen. De Brabantse zorgorganisatie Thebe kreeg half september scheldpartijen en doodsbedreigingen van aanhangers van actiegroep Viruswaarheid, nadat was besloten geen bezoek toe te laten op een met corona besmette locatie in Goirle.
Omgekeerd was ook niet iedereen blij met het beleid van Present om de deuren juist wel open te laten, vertelt verpleegkundige Deveny van Es. ‘Sommige familieleden werden boos, die vonden dat we gevaarlijk bezig zijn. Al ontstaat meestal wel begrip als je uitlegt waarom we dit doen.’
Hoewel onderzoekers van het Amsterdam UMC vorige week concludeerden dat de bezoekersstop in het voorjaar gemiddeld genomen geen negatief effect had op verpleeghuisbewoners, is de praktijkervaring van Van Es anders. ‘We zagen sommige mensen echt wegkwijnen. Ook al zijn er dementerenden bij die hun familie niet meer herkennen, wij merkten als personeel toch dat ze iets misten.’
Dat zag ook Anke Vermeulen toen ze in juni voor het eerst in drie maanden weer op bezoek kon bij haar moeder, in een ruimte achter glas. ‘Ze was enorm achteruitgegaan en moest ontzettend huilen, heel moeilijk om te zien. Ze begreep er niets van en zei dingen als: je bent boos op me, want je komt niet meer.’
Vermeulen is dankbaar dat ze nu wel op visite kan blijven gaan, ook al is haar moeder net als bijna al haar medebewoners positief getest. ‘Het opmerkelijke is dat ze helemaal geen klachten heeft.’
Angst om zelf besmet te raken, heeft Vermeulen niet. ‘Ik zie tijdens een bezoek alleen haar, en blijf dan op afstand in haar kamer. Ik zit er volledig beschermd en zodra ik thuis kom, gooi ik al mijn kleding in de was en stap ik onder de douche. Ik denk dat de kans groter is dat ik besmet raak in de supermarkt dan in het verpleeghuis van mijn moeder.’
De Volkskrant onderzoekt hoe verpleeghuizen omgaan met de tweede golf aan coronabesmettingen. Heeft u informatie die u wilt delen? Mail naar tips@volkskrant.nl. Liever anoniem tippen? Ga dan naar Publeaks.nl
Testen met voorrang gaat niet snel genoeg
De kwaliteit van de zorg in verpleeghuizen holt achteruit doordat medewerkers met klachten te lang op een testuitslag moeten wachten, waarschuwt Jacqueline Joppe, bestuursvoorzitter van de Brabantse zorggroep Elde Maasduinen. ‘Weliswaar is er nu voorrang voor zorgpersoneel in de teststraten, maar door de tekorten bij de labs duurt het ook mét voorrang vaak vier of vijf dagen voor de uitslag er is. En al die tijd kunnen we mensen niet inzetten en moeten collega’s de gaten dichtlopen.’ Joppe heeft als gevolg van het trage testen op verschillende afdelingen van Elde al het zogenoemde noodplan geactiveerd. ‘Dat betekent dat dagactiviteiten niet doorgaan of dat mensen niet worden gedoucht.’
Elde laat op verzoek van de veiligheidsregio het personeel testen in de reguliere ggd-teststraten. Op sommige andere plekken hebben zorginstellingen zelf een teststraat opgetuigd om de wachttijden te omzeilen. ‘Het grote voordeel bij een zorgorganisatie is dat je zelf de verpleegkundigen in huis hebt die de test kunnen afnemen’, zegt Mathilde Minderhoud, locatiemanager van een woonzorgcentrum van Cordaan in Nieuw-Vennep. ‘Wij hebben sinds kort een eigen teststraat op onze parkeerplaats, in samenwerking met het streeklab in Haarlem. Wie zich voor vijf uur ‘s middags meldt, heeft nog voor middernacht de uitslag. Dat werkt perfect.’
156 verpleeghuislocaties met corona
156 verpleeghuislocaties hebben afgelopen maand minstens één coronabesmetting binnen de muren gehad. Dit cijfer stijgt sinds begin september weer gestaag. Ter vergelijking: half april, tijdens de eerste piek, ging het om ruim achthonderd locaties waar een besmetting was gemeld, oftewel ongeveer eenderde van alle verpleeghuizen.
