Ook sterke vrouwen krijgen klappen

Wat betekent het als liefde niet vrij kan zijn? In Rotterdam vertelde Oetra Gopal, wethouder in het hoge Noorden, onlangs haar relaas in een vol theater. Hoe ze op jonge leeftijd werd uitgehuwelijkt aan een man die ze niet kende. Het was geen vrijwillige keuze. Toch moest ze ermee doorgaan. Het publiek zag een sterke, intelligente vrouw op het podium, met een indrukwekkende carrière. Ze hoorden haar vertellen hoe zij in haar leven te maken kreeg met huwelijksdwang, gemeenschapsdruk en huiselijk geweld. Voor sommige bezoekers was dit een onbegrijpelijke combinatie. Hoe viel het een met het ander te rijmen?

Huwelijksdwang, huiselijk geweld. Het wekt vaak verwarring op dat het ook krachtige, zelfstandige vrouwen kan overkomen.

Ik herinner me een discussie over huiselijk geweld op de universiteit. Op het algemene verhaal met feiten en cijfers werd wat tam gereageerd. Bijna alsof we het als een natuurverschijnsel onfortuinlijk genoeg moeten accepteren als iets wat er nu eenmaal bij hoort. Totdat de docent bekende slachtoffers begon op te noemen en gezichten toonde. Dat actrice Halle Berry doof is aan een oor als gevolg van huiselijk geweld werkte onder de studenten ontregelend en onthutsend. 'Hoe kan iemand haar nou slaan?', riep een jongen verbaasd.

Ongemakkelijke waarheid

Bij bekende, sterke vrouwen, lijken we er niet mee om te kunnen gaan. Als een sterk, intelligent en rijk iemand zich niet kan weren, wie zou dat dan wel moeten kunnen?

In het magazine Linda deelden deze maand verschillende bekende vrouwen hun ervaringen met huiselijk geweld, waaronder presentatrice Sylvana Simons. Terugkijkend zegt ze hierover: 'Later besefte ik dat mijn partners mij wilden onderdrukken omdat ze zich door mij geïntimideerd voelden. Het gebeurde omdat ik zo sterk was.' Simons toont ons een ongemakkelijke waarheid: een zelfbewuste en zelfverzekerde vrouw die op een bepaald moment in haar leven, twee keer zelfs, in elkaar werd geslagen.

De wereld is onoverzichtelijk, vooral als het gaat om huiselijk geweld. Een veelkoppig, ontembaar monster, dat we liever niet willen zien. Het maakt moedeloos. Opleiding, achtergrond, functie of schoonheid, het maakt allemaal niet uit. Niemand is gevrijwaard. Het maakt het lastig om erover te praten, of erover na te denken, terwijl de cijfers er niet om liegen. Naar schatting is een op de tien Nederlanders ooit het slachtoffer geweest van herhaaldelijk of ernstig huiselijk geweld.

'Ik roer mijn mondje wel', zeggen vrouwen graag om aan te geven dat zij zichzelf wel redden. Maar dit hoeft niets te betekenen. De vrouw met de opleiding en flinke dosis assertiviteit in de buitenwereld, kan thuis veranderen in een schaduw van zichzelf.

Onverwachte kracht

Toch kun je er ook anders naar kijken. Wat deze vrouwen ons ook laten zien, is een van de meest indrukwekkende kanten van de menselijke natuur: een enorme veerkracht. In de meest stille vrouw kan een onverwachte kracht schuilen.

Niet lang geleden hoorde ik een tragisch verhaal over een jonge vrouw. Haar hang naar vrijheid kwam terug in haar uiterlijk: lang donker haar dat ze altijd los liet hangen. Ze was niet te vangen in welke regels van welke gemeenschap dan ook. Blijkbaar tartte ze hier iets mee wat haar nabije omgeving niet kon verdragen. Huiselijk geweld en vernedering tekenden haar leven. Het ergste was de keer dat ze naakt werd vastgebonden aan het bed, terwijl haar lange haar onder dwang werd afgeschoren door haar eigen broer. Ze wist te ontsnappen. In het opvangtehuis waar ze terecht kwam, liep ze naakt en apathisch rond. Waarom zou ze zich nog bedekken?

Met deze jonge vrouw is het goed gekomen. Ze heeft het niet alleen overleefd, ze heeft haar leven weer op de rails gekregen.

Vrouwen die te maken hebben, of hebben gehad met huiselijk geweld, zijn stuk voor stuk overlevers. Zo zouden we hen ook moeten zien; niet als willekeurige slachtoffers, maar als krachtige en besluitvaardige individuen. Voor hun moed verdienen ze geen stigma maar een medaille. Zij kozen ervoor om hun leven op de moeilijkste momenten niet te zien zoals het was, maar zoals het ook zou kunnen zijn en hebben daarvoor gevochten. Ze slaagden erin zichzelf ondanks alles, te blijven zien, te blijven horen en te blijven waarderen. Ook als niemand anders dat deed.

^{Shantie Singh is bestuurskundige, schrijfster en theatermaker.}