'Ook de PvdA krijgt het nog moeilijk'

Bijkomend van zijn rol als informateur van het kabinet-Rutte II zit Wouter Bos thuis achter zijn computer. Tijdens het gesprek ziet hij een mailtje binnenkomen van EyeWorks. 'De toekomst ligt voor me open. Of ik wil meedoen aan Sterren Dansen Op Het IJs!'

De huidig partner bij KPMG, weg uit de politiek na de val van Balken-ende IV in 2010, werd door zijn ex-pupil Diederik Samsom al in de zomer informeel gepolst. Of hij beschikbaar was als er met de VVD geformeerd moest worden. Bos hoefde er niet lang over na te denken. 'Ik kon nu op een manier politiek bedrijven en op een manier een kabinet in elkaar helpen zetten die mij tijdens mijn actieve politieke loopbaan nooit is gegeven, in elk geval niet in combinatie met het CDA. Dat vond ik prachtig om mee te maken.'

Is de sfeer tussen Rutte en Samsom echt zo goed, of zijn het beroepspolitici die weten dat ze tot elkaar veroordeeld zijn?

'Allebei. De factor die het meest bepaalt of een formatie snel gaat of niet, is toch of de onderhandelaars menen dat ze een alternatief hebben. Dat hadden ze niet. Verder hebben ze genoeg leiderschapskwaliteiten en moed om te zeggen: we doen het snel en goed.'

Schoten ze weleens uit hun slof?

'Ik heb het adrenalineniveau weleens zien stijgen en ik heb ook weleens iets van drift gezien, maar er is geen moment geweest van openlijke twist of iets wat maar leek op ruzie.'

Tot en met maandag waren het zes vlekkeloze weken. Nu is het beeld gekanteld. Hoe komt dat?

'Dat is wat vroeger gekomen dan verwacht, maar het lag voor de hand dat de wittebroodsweken eens voorbij zouden zijn. Als je 16 miljard bezuinigt en hervormingen doorvoert waarbij niets en niemand gespaard blijft, behalve het onderwijs, dan weet je dat de storm op zeker moment opsteekt.'

Maar was te voorzien dat de zorgpremies er bij de VVD zo zouden inhakken?

'We hadden allemaal de beschikking over exact dezelfde analyses, cijfers en berekeningen die de Kamerleden woensdag in het debat ook hadden.'

Dat is geen antwoord, toch?

'Nee, maar weet u, er is nu een nieuwe ploeg verantwoordelijk. Die zal vast en zeker hoog op de agenda hebben staan wat ze met deze onrust aan moeten. En er zal vast en zeker ook een oplossing voor gevonden worden. Maar neem van mij aan: beide partijen wisten exact waar met dit regeerakkoord de pijn zou zitten voor hun achterban. Ook de VVD.'

De inkomensafhankelijke zorgpremie en de beperking van de hypotheekrenteaftrek zijn geen bezuinigingen, terwijl ze wel heel bepalend zijn voor het beeld van het nieuwe kabinet. Hoe zijn die in het akkoord gekomen?

'Een van de centrale assen onder dit akkoord is dat Samsom en Rutte hebben gezegd: we bezuinigen grofweg zoveel als de VVD wil, maar we verdelen de lasten grofweg op de manier zoals de PvdA wil.'

Maar deze maatregelen zijn geen bijdrage aan de bezuinigingen.

'Nee, maar ze vormen wel een bijdrage aan de voorwaarde waaronder de PvdA bereid was zoveel bezuinigingen te accepteren.'

Was het iedereen duidelijk dat dit het beeld nogal zou kleuren?

'De komende maanden en jaren zullen alle bezuinigingen, ook die nog in de pijplijn zitten uit het vorige kabinet, minstens zozeer het beeld kleuren. De PvdA krijgt het nog moeilijk genoeg met de eigen achterban over tal van dingen die nu nog papier zijn, maar die straks in de harde realiteit buitengewoon veel pijn zullen veroorzaken. Ook partijpolitieke pijn.'

Zijn de onderhandelaars verblind geweest door het totaalpakket zoals dat door het CPB is doorgerekend?

'We hebben heel bewust, en dat vind ik ook heel verstandig, gekeken naar wat dat totaalpakket doet. Er zitten ook tal van geïsoleerde instrumenten in het pakket die juist weer heel goed uitwerken voor hogere inkomens. Maar wat het totaalpakket betekent voor de portemonnee van de mensen was maatgevend. Dat vind ik een logisch perspectief.'

Hoe riskant is deze onderneming voor de PvdA?

'Natuurlijk is die riskant. Maar in de oppositie gaan, was ook riskant geweest. Er zijn geen risicovrije opties. Maar ik ben ervan overtuigd dat er aan het eind van de tunnel licht is. Voor Nederland, de Nederlandse economie en de PvdA, die er dan op kan bogen dat ze verantwoordelijkheid heeft genomen in moeilijke tijden, mét resultaat.'

undefined