Ook de provincie demonstreert nu tegen Poetin, zij zijn de hoop van de Russische oppositie

Ook buiten Moskou en St. Petersburg beginnen Russen hun angst te verliezen om zich uit te spreken tegen president Poetin. Zondag zijn er demonstraties aangekondigd door het hele land. Onze correspondent Tom Vennink ging naar Nizjni Novgorod en sprak inwoners die voor het eerst in hun leven ging demonstreren, klappen, celstraf of verbanning riskerend.

Artjom Gindinson had jarenlang gewikt en gewogen voordat hij afgelopen zaterdag de knoop doorhakte en de deur uitging voor de gevaarlijkste wandeling uit zijn leven. ‘Een paar jaar geleden dacht ik dat het geen zin zou hebben om eraan te beginnen’, zegt hij. ‘Ik dacht: ik kan me beter richten op leuke dingen in mijn leven.’

Maar vorige week zaterdag ging de 21-jarige programmeur dan toch. Hij wandelde naar het begin van de enige voetgangersstraat van zijn stad en deed om 14 uur ’s middags wat hij zich voor had genomen: hij begon erdoorheen te lopen. Agenten met bivakmutsen, knuppels en arrestantenwagens stonden hem op te wachten. Maar Artjom Gindinson liep door.

Wilt u dit artikel liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie.

Samen met tienduizenden andere debuterende demonstranten is Gindinson de hoop van de Russische oppositie. Vorige week zaterdag trokken ze de voordeur achter zich dicht zonder zeker te weten of ze diezelfde dag weer thuis zouden komen. Ze lopen het risico op klappen, arrestatie, celstraf, ontslag, verbanning van de universiteit, en een permanente plek op een zwarte lijst van de overheid: de lijst met staatsvijanden.

‘Ik heb het risico genomen en ik ben bereid om verder te gaan nu’, zegt Gindinson donderdag in de voetgangersstraat waar dan weer vrij gewandeld mag worden. De arrestaties hebben hem niet afgeschrikt. ‘Slechts twee kennissen van me zijn opgepakt. Slechts een kleine groep is de pineut. Zondag ga ik weer.’

Hoofdkwartier veiligheidsdienst

Zondag willen de collega’s van de opgesloten oppositieleider Aleksej Navalny de druk op president Poetin flink opvoeren. Ze hebben demonstraties aangekondigd door het hele land, inclusief een protest op zeer symbolische grond: het plein voor het Moskouse hoofdkwartier van de FSB, de veiligheidsdienst die volgens onderzoekers verantwoordelijk is voor de moordaanslag afgelopen zomer op Navalny en die voortkomt uit de geheime diensten die de massale vervolgingen van Sovjet-burgers organiseerden.

Maar voor het eerst in het Poetin-tijdperk beperken massademonstraties zich niet meer tot Moskou en Sint-Petersburg. In 120 dorpen en steden gingen vorige week zaterdag mensen de straat op. De winkelstraat waar Gindinson demonstreerde en waar hij zondag weer gaat ‘wandelen’, ligt in Nizjni Novgorod, een stad aan de splitsing van de Oka en de Wolga.

De Bolsjaja Pokrovskaja-straat is een voetgangersstraat met sierlampjes, barristas met krulsnorretjes en winkels waar je dezelfde merkkleding kan kopen als in wereldsteden. Om de hoek zitten cocktailbars en kunstgaleries. Maar nieuwe generaties nemen geen genoegen met de Bolsjaja Pokrovskaja-straat.

Ze weten wat er hier nog meer gebeurt. Een straat verderop stak Irina Slavina, de meest kritische en invloedrijkste journalist van de stad, zichzelf in brand voor het hoofdkwartier van de politie. ‘Ik vraag u de Russische Federatie verantwoordelijk te houden voor mijn dood’, schreef ze vlak voor haar zelfdoding, eind vorig jaar. Ze stond onder zware druk van de autoriteiten. Boris Nemtsov, de populairste gouverneur die Nizjni Novgorod ooit had, werd in 2015 doodgeschoten op de stoep voor het Kremlin.

Mysterieuze dood

In een rommelig kantoor boven de fonkelende lichtjes van de winkelstraat staat Aleksej Sadomovski (31) gebogen voor een computerscherm om het laatste nieuws te lezen: onderzoekscollectief Bellingcat meldt dat de FSB-agenten die Navalny vergiftigden, ook verantwoordelijk zijn voor de mysterieuze dood van een journalist, een politicus en een activist in Russische provinciesteden.

Voor Sadomovski bevestigt het nieuws wat hij al wist: de repressie van het Kremlin reikt tot ver in de provincies. Zelf werd hij niet toegelaten tot gemeenteraadsverkiezingen. De kiescommissie zei dat hij de benodigde handtekeningen van steunbetuigers vervalst had. De steunbetuigers hadden nog op video bevestigd dat de handtekeningen echt waren. Het maakte niet uit. Sadomovski mocht niet meedoen en agenten kwamen zijn woning in met een huiszoekingsbevel.

‘Ik besef heel goed dat de staat mij als staatsvijand ziet’, zegt hij in het kantoortje van oppositiepartij Jabloko. Maar hij had niet verwacht dat zoveel stadsgenoten zich zaterdag ook durfden uit te spreken. ‘Zo’n opkomst hebben we nog nooit gezien hier. Mensen beginnen hun angst te verliezen.’

Aquadiscotheek

Volgens Sadomovski zijn veel mensen over de streep getrokken door de grote aandacht op sociale media voor de moordpoging op Navalny en diens populaire documentaire over een paleis van Poetin. ‘Navalny heeft politiek gepopulariseerd. Als je niet weet wat een aquadiscotheek is, dan hoor je er niet meer bij.’ (Een aquadiscotheek is een ontspanningsruimte in Poetins paleis waar de president wodka kan sippen tussen talloze fonteinen.)

Maar ook als er zondag massaal gedemonstreerd wordt, zal grote verandering nog lang op zich laten wachten, zegt Sadomovski. ‘De vraag is nu niet opeens: wanneer vertrekt Poetin? Elke nieuwe generatie uit zich sterker tegen Poetin. Het is een lang proces dat sinds zaterdag in een stroomversnelling is gekomen.’

Niet alle Navalny-aanhangers hebben daar het geduld voor. Neem straatkunstenaar ‘Blauw Potlood’, die door Nizjni Novgorod politieke boodschappen achterlaat op muren, borden en zuilen. Op een leeg aankondigingsbord in de Bolsjaja Pokrovskaja-straat dat net onopvallend genoeg is om nog niet verwijderd te zijn: ‘In het Rusland van de toekomst kun je leven niet verbieden.’

Blauw Potlood loopt al sinds 2008 mee met demonstraties, maar het land is alleen maar repressiever geworden – en zijn dochtertje ouder. De demonstraties van zaterdag geven hem vooral hoop, omdat hij zag dat sommige demonstranten terugsloegen tegen de politie. ‘Er moet iets groots en serieus gebeuren’, zegt Blauw Potlood onder de lichtjes boven de winkelstraat. ‘Alleen dat kan het land opschudden.’