Ontdek je bandje: vier dagen Le Guess Who

Wie het festival Le Guess Who?, dat van donderdag tot en met zondag op zeven locaties in Utrecht plaatsvond, goed tot zich wil nemen, moet keuzen maken. Zo wordt donderdag in Tivoli het spannende Do Make Say Think opgevolgd door het Japanse Mono. Een band die goed naar de meesters in het postrockgenre Godspeed You! Black Emperor heeft geluisterd en daaruit de toegankelijkste elementen heeft geplukt. De crescendo's volgen elkaar op, en er lijkt regelmatig een citaat uit Ravels Bolero voorbij te komen. Kitsch-muziek voor de een, een aardige introductie tot instrumentale postrock voor de ander. Een fijne festivalband: we hebben iets om over te praten.

Le Guess Who? is in een paar jaar tijd uitgegroeid van een klein Utrechts festival voor Canadese popmuziek (zie inzet), tot een belangwekkend popfestival waar je als liefhebber van avontuurlijke muziek echt geweest moet zijn. Die status van het festival werd dit jaar goed duidelijk: de zalen zaten vol, soms bijna te vol. De bezoekers, afkomstig van ver buiten Utrecht, drongen aan bij podia als Tivoli De Helling en Ekko, maar het deurbeleid was soms onverbiddelijk: één eruit, één erin.

Ontdekken
Bandjes ontdekken, daar draait het om bij Le Guess Who? Weinig bekende namen op het programma, dus gokken, en je laten verrassen. Door Dirty Three bijvoorbeeld, een band die zich niet graag in een hokje laat duwen. De maniakaal springende, zijn viool geselende Warren Ellis pakt met zijn al even gedreven drummer Jim White en bassist Mick Turner de hele zaal in. Spannend tot de laatste seconde, met stukken die soms bezweren en dan weer ontregelen, weet de muzikale sidekick van Nick Cave, die Ellis ook is, het publiek naar een eerste hoogtepunt te voeren.

Dat wordt die nacht niet overtroffen door het meer op elektronische dansmuziek toegespitste programma in De Helling. Lachwekkend overbodig is de elektropop van Ultraísta, het elektropoptrio van Nigel Godrich, die de popwereld vooral kent als producer van Radiohead. Dat ambacht past hem beter dan dat van bandleider. Teleurstellend vlak was ook het optreden van Stubborn Heart, dat met Need Someone een klein hitje op zak heeft, maar het duo (zanger en toetsenist/computerbediende) weet zoals zo veel elektropopartiesten de vertaalslag van studio naar concertpodium niet te maken.

Olympische Spelen
Dat lukt vrijdag de Britse Fuck Buttons wel. Ze waren een paar jaar afwezig en vielen deze zomer ineens wereldwijd op doordat een stukje van hun muziek te horen was tijdens de openingsceremonie van de Olympische Spelen. In Tivoli imponeerde het duo met een harde, maar zeer opzwepende dance-explosie. Het nieuwe werk maakte veel indruk, dankzij een fundament van hiphopbeats waarover die altijd zo prachtige melodielijnen fijntjes gedrapeerd werden.

Dat het hoofdpodium vrijdag na middernacht langzaam leegliep, zal meer te maken hebben gehad met een ander hoogtepunt die avond, Suuns in De Helling, dan met het gebodene aan de Oudegracht. Helaas voor tientallen Suuns-fans: ze konden er in De Helling niet meer bij. De band was bij een vorige editie van Le Guess Who? al te zien geweest, en had daar kennelijk een reputatie opgebouwd.

Die werd vrijdag meer dan waargemaakt. De energieke shoegaze-muziek, gemodelleerd naar jarentachtig-voorbeeld, maakte het publiek licht in het hoofd. In De Helling bleek ook weer de gelukkige hand van de programmeurs. Voor nog meer shoegaze konden we lekker blijven hangen, bij Soft Moon bijvoorbeeld, een band die de donkerste postpunk van Joy Division en Siouxie and the Banshees laat uitlopen in een bijna dance-achtige, bedwelmende trance.

Dan was de Franse band Team Ghost op zaterdag net wat alledaagser. Ook staren naar de schoenpunten, maar die waren dan wel netjes gepoetst. Keurige liedjes, al gaf zanger Benoit De Villeneuve zijn gitaar soms een flinke afrosbeurt.

Hoofdpodium Tivoli was zaterdag te groot voor de veelbelovende psychedelische gitaarband Foxygen. Er waren in de soms iets te melige, maar vrolijke mix van Zappa-kolder en andere jarenzestigpsychedelica contouren te ontwaren van prachtliedjes, zoals die op hun volgend jaar te verschijnen plaat staan. Een flink deel van het publiek nam het voor kennisgeving aan, en begaf zich snel naar elders.

Vrolijke boel
Een vrolijke boel werd het die nacht nog bij Adrian Sherwood, de legendarische Britse producer uit de jaren tachtig (Mark Stewart, Tackhead) had zijn kinderen meegenomen, en die bleken aardig ingevoerd in de Londense urban dansmuziek, van ragga tot grime. Even wat luchtigheid in het programma was ook fijn, zoals vrijdag de warme, aanstekelijk gebrachte Afrikaanse jazz van The Pyramids in Rasa een welkome afwisseling bleek voor harde elektronica, dreunende noise en gotische galmmuziek.

De enorme variëteit aan muziekstijlen was de grote kracht van Le Guess Who? 2012. Garagerock op zondag, fluisterfolk op vrijdag. De zaterdag sloeg alles. We liepen eerst binnen bij de fijnzinnige Spaanse geluidskunstenares Lucrecia Dalt, in kunstgalerie Jaap Sleper, en fietsten daarna door naar het heavy filiaal van het festival, dat net als vorige jaargangen ingericht was in podium dB's. Op zaterdagnacht gaf het Belgische Amenra hier een verpletterende show. Bezwerende hardcore speelt de band, gemeen hard dat het pijn doet, maar tegelijk zo intens en geconcentreerd gespeeld dat je er niet bij weg kunt lopen.

Na afloop nog even de laatste plaat kopen, bij de nog nahijgende zanger aan de merchandise-stand, en dan weer door naar de volgende ontdekking.

Le Canada?
Le Canada? Vreemde naam, voor een Utrechts popfestival: Le Guess Who? Toch is uit die drie woorden de herkomst van het festival te herleiden. Le Guess Who? begon in 2007 als een minifestival ter ere van de Canadese popmuziek. Die kwam midden jaren nul sterk op, in de slipstream van de artrock- en indieband Arcade Fire uit Montréal. Het Utrechtse poppodium Tivoli nodigde avontuurlijke Canadese muzikanten en bands als Caribou, Melissa Auf der Maur, Hot Hot Heat en Black Mountain uit, en doopte de thema-avond Le Guess Who?: een verwijzing naar de grote Canadese rockband The Guess Who (van de seventies-hit American Woman), én naar de tweetaligheid van het land van herkomst. Het vraagteken, als herkenbaar logo vormgegeven, zegt dat er iets te ontdekken valt bij bandjes waarvan je nog nooit hebt gehoord. In de loop der jaren liet het festival de strikte geografische eisen varen. Le Guess Who? werd een vierdaags, winters feest voor onafhankelijke en uitdagende popmuziek, waar ter wereld ook ontloken. Toch blijkt uit het programma van 2012 nog altijd een sterke band met Canada. We tellen dertien Canadese bandjes in de line-up, in genre variërend van postrock, folk, tot synth- en retropop. Niet voor niets opende experimenteerzuchtige saxofonist Colin Stetson het festival: Amerikaan van geboorte, maar al jaren woonachtig in Montréal.

De multinationaliteit van het festival blijkt verder in de programmering: hardcore uit België, dubstep uit Groot-Brittannië, glitch-hop en indie uit de VS, stonerrock uit Portugal, postrock uit Japan en psychedelische elektronica uit Libanon. Primeur: met Acid Baby Jesus had Le Guess Who? voor het eerst een Griekse band. Garage punk uit Athene, Le Why Not?