Onrust in Brazilië na arrestatie van ex-bankpresident

Lopes lokte zijn arrestatie min of meer zelf uit door maandag zijn medewerking te weigeren aan een parlementaire enquetecommissie die financiële instellingen onderzoekt. Uren later werd hij op borgtocht vrijgelaten.

De arrestatie, die in Brazilie hard aankwam, komt ongelegen. De Braziliaanse regering heeft net haar roadshow voor beleggers gehad en paginagroot geadverteerd in de Wall Street Journal. De boodschap: Brazilië is geen tweede Thailand. De deviezenvoorraad groeit, de inflatie valt mee en investeerders keren terug.

Maar twijfel is snel gezaaid. Door de arrestatie van Lopes viel de Bovespa, de beurs van Sao Paulo, met meer dan 2 procent. De C-bonds - veel verhandelde schuldpapieren en dus de belangrijkste graadmeter van Brazilië's geloofwaardigheid in het buitenland - zakten met 1,5 dollarcent. Overigens herstelden de aandelen zich dinsdag doordat in afwachting van het verhoor uitgestelde transacties alsnog werden uitgevoerd. De Bovespa sloot 87 punten hoger op 10.885.

Lopes, die vier jaar directeur monetaire zaken van de bank was, wordt ervan verdacht te hebben gelekt naar het adviesbureau dat hij zelf ooit oprichtte. In de turbulente januarimaand toen de Braziliaanse real een duikeling maakte, was Lopes heel kort president van de centrale bank. Een dozijn banken, waaronder ING Barings, bleken net op tijd realen te hebben verkocht en maakten zo veel - verdacht veel, volgens sommigen - winst na de devaluatie van de real.

Van vier Braziliaanse banken is inmiddels bekend dat zij commissies betaalden aan de voormalige zakenpartner van Lopes voor informatie over het beleid van de centrale bank. Lopes' positie werd onhoudbaar toen de federale politie, die inmiddels een eigen onderzoek was gestart, afgelopen week een inval deed in zijn woning en documenten in beslag nam. Daaruit blijkt dat de ex-bankpresident 1,6 miljoen dollar op naam van zijn zakenpartner op een buitenlandse rekening had geparkeerd.

De arrestatie dwong president Cardoso tot een koerswijziging. Hij liet maandagavond in een verklaring weten dat Lopes zijns inziens 'als overheidsdienaar' de plicht heeft opheldering van zaken te geven. Tot vorige week verdedigde Cardoso de ex-bankpresident nog met vuur. Uit angst voor het imago van zijn land verzette hij zich tegen het parlementair onderzoek.

Minister Malan van Financiën - en dus Lopes' voormalige chef - probeert al weken uit de vuurlinie te blijven, maar ook hij ontkwam maandagavond niet aan commentaar. Het onderzoek kan slechts de democratie en het functioneren van de regering ten goede komen, zei Malan in Washington, waar hij de vergadering van IMF en Wereldbank bijwoont.

De beleggers zitten met drie vragen. Lopes is zoals één van hen zei 'een oud lijk', maar hoeveel echt schokkende onthullingen zijn nog te verwachten van de enquetecommissie? Staat de geloofwaardigheid van Malan en consorten op het spel? En komen de hervormingen in gevaar? De ervaring leert dat als een enquetecommissie op stoom raakt, parlementariërs aan hun gewone werk niet meer toekomen.

De enquetecommissie dendert ondertussen voort. De parlementariërs verhoorden dinsdag Claudio Mauch, tot voor kort directeur controle van de centrale bank. De commissie heeft na de weigering van Lopes diens banktegoed bevroren en met terugwerkende kracht zijn bank-, telefoon-, en postgeheim en dat van zijn voormalige zakenpartners opgeheven.