‘Ongekend in de Arabische wereld’

‘Amerika zegt ‘Nee!’ tegen Hamas, en wat zeggen jullie?’ De ceremoniemeester van de laatste Hamas-manifestatie van de campagne voor de Palestijnse parlementsverkiezingen weet hoe hij het publiek in Gaza-Stad moet bespelen. Bij de islamisten zitten de mannen, maandagavond onder het licht van de straatlantaarns, strikt gescheiden van de vrouwen. De Hamas-liederen denderen uit de luidsprekers. ‘Jullie zijn de kracht, jullie zijn de overwinning, jullie zijn de mars van vrije burgers!’ Met synthesizers en bomexplosies op de geluidsband.

‘Tien dagen geleden dacht ik zeker dat Hamas afstevende op een meerderheid in het parlement’, zegt Raji Sourani, directeur van het vooraanstaande Palestijnse Centrum voor Mensenrechten (PCHR) in Gaza. ‘Maar ik denk dat ze in de laatste week terrein hebben verloren door zo te blijven herhalen dat ze lak hebben aan de Verenigde Staten en Europa. ‘Wij wenden ons straks tot de Arabische wereld’, zegt Hamas. Maar de kiezers weten heel goed dat Europa met hulpgeld het leeuwendeel van de 180 duizend ambtenarensalarissen betaalt, en dat de Arabische landen al jarenlang nul op het rekest geven. Natuurlijk, de Hamas-aanhangers geloven het, maar de werkloze in Rafah, of de zakenman in Ramallah?’

Het is dinsdag, de dag zonder campagne. Dag in dag uit heeft het PCHR de partijen kritisch gevolgd. Soms heeft een imam in zijn preek opgeroepen op Hamas te stemmen, soms is een politieauto gebruikt om reclame te maken voor Fatah. Zeshonderd waarnemers heeft de mensenrechtenorganisatie gerekruteerd om te waarborgen dat de verkiezingen eerlijk verlopen. ‘De kans op fraude is nul. Nergens worden verkiezingen zo goed in de gaten gehouden als hier. Er zijn honderden buitenlandse waarnemers, zelfs uit Egypte en Jordanië.’

Wekenlang was Raji Sourani bang dat een politieke moord of een groot vuurgevecht tussen de milities van Hamas en van Fatah, de regeringspartij, de verkiezingen in gevaar zou brengen. Maar met het verstrijken van de dagen heeft hij vertrouwen gekregen in de goede afloop. ‘De ontvoeringen van buitenlanders hebben ons in een slecht daglicht gesteld. Het personeel van de VN en andere ontwikkelingswerkers bewegen zich nauwelijks nog door de Gazastrook. Ook journalisten blijven weg. Maar het belangrijkste doel van de milities, het afblazen van de verkiezingen, is niet bereikt. De Palestijnen willen écht stemmen.’

Zet het even op een rij, zegt Sourani. Twaalf maanden geleden waren er presidentsverkiezingen, daarna gemeenteraadsverkiezingen en nu parlementsverkiezingen.

‘Alles binnen een jaar, alles transparant en eerlijk, alles onder de Israëlische bezetting, én alles in een jungle van wapens. Het is ongekend in de Arabische wereld. In het Arabisch heb je het gezegde ‘De wijzen bevragen, de onwetenden bevestigen’. Ik wil geen onwetende zijn, maar het is onwaarschijnlijk dat het op de verkiezingsdag nog mis gaat.’

Al bij de vorige parlementsverkiezingen, in 1996, was het Palestijns Centrum voor Mensenrechten voor deelname van Hamas – peilingen geven de beweging nu 30 tot 40 procent van de stemmen. ‘Steeds heeft Hamas gezegd dat ze grootste zijn. Laten ze het maar bewijzen. Ik betwijfel het. Alle peilingen neem ik met een korrel zout. Het is tenslotte niet het Gallup Institute dat ze uitvoert.’

De corruptie, het wanbestuur en de verloren jaren van Fatah zitten iedereen tot hier, zeker. ‘Maar dat betekent niet dat de meerderheid in de rij staat voor een islamitische staat. Het islamisme is nooit een onderdeel van de Palestijnse cultuur geweest, het is geen toeval dat alle facties in de PLO seculier zijn.’

Met de vingers in de lucht leggen Hamas-aanhangers op de slotmanifestatie nog eens de geloofsbelijdenis af. ‘De koran is onze grondwet’, klinkt het. De parlementskandidaten op het podium gaan tekeer tegen Israël en de VS. Onderhandelen nooit!, is het credo.

‘Als Hamas gaat regeren, moeten ze kiezen voor het klassieke Saudische model, het revolutionaire Iraanse model of het seculiere Turkse model’, aldus Soujani. ‘Om de steun van de meerderheid van de bevolking te houden, zullen ze allicht dicht tegen de Turkse oplossing aan gaan zitten.’