Oneervol ontslaan wordt moeilijker

Drs. A. van Poppel, oud-burgemeester van Bergeijk, beschouwt het als een 'rehabilitatie'. De Centrale Raad van Beroep bepaalde deze maand dat de minister van Binnenlandse Zaken hem bij het ontslag in 1995 ten onrechte het predikaat 'eervol' heeft onthouden.

Volgens dit hoogste rechtscollege in ambtenarenzaken heeft de minister onvoldoende kunnen aantonen dat er 'zwaarwichtige redenen' waren om af te wijken van de algemene regel om burgemeesters eervol te ontslaan.

De uitspraak van de Centrale Raad van Beroep noopt de minister tot meer zorgvuldigheid. Van Poppel, die nu een schadeclaim kan indienen bij Binnenlandse Zaken, voelt zich het slachtoffer van 'een heksenjacht op bestuurders'. De CDA'er denkt dat ook politieke redenen een rol hebben gespeeld bij zijn oneervolle ontslag door de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken, Dijkstal (VVD).

De CDA-burgemeester struikelde destijds over een omstreden grondaankoop in de Kempense gemeente. Hij had een stuk grond onder de marktprijs verkregen van een projectontwikkelaar met wie hij als burgemeester onderhandelde over een nieuwbouwproject. Die 'schijn van belangenverstrengeling' kostte hem de kop. Dijkstal ontsloeg hem zonder het predikaat eervol.

Van Poppel vocht dat besluit in diverse procedures aan. Vorig jaar bevestigde de Hoge Raad dat de burgemeester zich door het aannemen van een gift (in de vorm van goedkope grond) omkoopbaar had opgesteld. Maar vorige week haalde Van Poppel (59), inmiddels tijdelijk verhuisd naar het Noord-Brabantse Duizel, toch zijn eerste triomf binnen. De Centrale Raad van Beroep vond weliswaar dat Dijkstal zijn boekje niet te buiten was gegaan door Van Poppel te ontslaan, maar de raad snapt niet waarom dit ontslag niet eervol was, zoals te doen gebruikelijk.

In zijn uitspraak acht de raad het tevens van belang dat het ministerie niet heeft kunnen aangeven waarom in andere gevallen wél eervol ontslag aan burgemeesters is verleend. Daarbij gaat het om zaken die Van Poppel zelf ter zitting naar voren bracht, refererend aan het beginsel van gelijke behandeling.

Hij noemde onder meer de volgende burgemeesters, allen door een affaire gestruikeld, maar toch eervol ontslagen of overgeplaatst: P. van den Baar (PvdA) in Goirle wegens laakbaar aanbestedingsbeleid, J. Boekhoven (VVD) van Schiermonnikoog wegens sjoemelen met declaraties, D. de Cloe in Almere wegens te hoge declaraties, A. van Goethem (CDA) in Beek vanwege foutief declaratiegedrag en N. van de Heuvel-Planje (VVD) van Kessel wegens valse belastingaangifte.

Volgens het Rechtspositiebesluit burgemeesters wordt iedereen in beginsel eervol ontslag verleend, tenzij 'naar het oordeel van Onze Minister zwaarwichtige redenen zich daartegen verzetten'. Tot dusver zijn er na de oorlog - enkele 'oorlogsgevallen' daargelaten - slechts vier burgemeesters oneervol ontslagen, allemaal in de jaren negentig, nadat wijlen minister Dales de 'integriteit van de overheid' nadrukkelijk op de agenda had gezet. Oud-burgemeester T. Seinstra van Goes was het eerste slachtoffer. Hij declareerde ten onrechte 3900 gulden en werd zonder egards de laan uitgestuurd.

Seinstra vocht als eerste zijn zaak aan tot bij de Centrale Raad van Beroep, maar beet in het stof. Door zijn zaak ontstond jurisprudentie over het declaratiegedrag van burgemeesters, die ook van belang is in de zaak-Peper: vierduizend gulden aan ten onrechte gedeclareerde privé-uitgaven betekent oneervol ontslag. Verder werden de afgelopen jaren ook W. Vossen van Gulpen en H. Riem van Brunssum wegens (verdenking van) corruptie oneervol ontslagen.

Eervol of oneervol ontslag, voor het toekomstperspectief van bestuurders is dat van cruciaal belang. Van Poppel 'schildert en leest'. Hij leeft van zijn wachtgeld ('een goeie fooi'), wat ook volgens hemzelf 'eigenlijk wel vreemd' is gezien zijn oneervolle ontslag. Volgens Binnenlandse Zaken bepaalt de minister zelf of iemand het predikaat eervol wordt onthouden. Vaste criteria daarvoor zijn er niet.