Onderzoek naar advocaat Youssef T. ging niet over het contact met zijn neef Ridouan T.

Youssef T. werd afgelopen vrijdag gearresteerd. Hij zou met zijn neef Ridouan T., verdachte van grootschalige cocaïnehandel en moordopdrachten, in de extra beveiligde gevangenis hebben gesproken over een gewelddadige ontsnappingspoging. Ook zou Ridouan T. de handel in drugs via zijn neef vanuit de gevangenis hebben voortgezet.

Eind 2020, toen Youssef T. zijn neef nog niet bijstond, maakte justitie een melding over de advocaat bij de deken van de Orde van Advocaten in Gelderland. Justitie vermoedde dat hij misbruik maakte van zijn geheimhouder-telefoon. Die telefoon is een van de privileges van advocaten, waarmee zij vertrouwelijk contact kunnen hebben met hun cliënten.

Naar aanleiding van de melding stelde de deken in Gelderland, Maaike Bomers, een onderzoek in. Tijdens dat onderzoek meldde Youssef T. zich als een van de advocaten van zijn neef. Vanwege het onderzoek mocht hij toen Ridouan T. in de zwaarbeveiligde gevangenis in Vught niet bezoeken. Bomers, die in het buitenland verblijft en haar onderzoek afgelopen weekeinde nog niet kon toelichten, concludeerde in maart dat zij geen bewijs van misbruik van de telefoon had gevonden. Daarop kreeg Youssef T. toegang tot zijn neef in de bezoekersruimte in Vught.

Zuiver

‘Een deken houdt toezicht op advocaten door uit zichzelf langs te gaan bij kantoren, of klachten of signalen over advocaten te onderzoeken’, legt Han Jahae, waarnemend deken van de Orde van Advocaten Amsterdam, uit. Daarmee heeft de deken een belangrijke rol in het zuiver houden van de advocatuur.

Dekens hebben speciale bevoegdheden. ‘In tegenstelling tot onderzoek van het Openbaar Ministerie kan een advocaat zich bij onderzoek van ons niet beroepen op geheimhouding en geen dossiers achterhouden. Je had in dit geval bijvoorbeeld alle aantekeningen van de advocaat kunnen opvragen’, zegt Jahae.

Naar het contact tussen Youssef T. en Ridouan T. is niet zo’n uitgebreid onderzoek verricht door de Gelderse deken. Dat is ook niet gebruikelijk wanneer advocaten rechtsbijstand verlenen aan familieleden, stelt deken Bas Le Large van Midden-Nederland. Hij nam het toezicht over Youssef T. deze zomer over van de Gelderse deken, toen de advocaat zijn kantoor verhuisde.

Wel heeft de Gelderse deken Youssef T. nadrukkelijk gewezen op het risico van het bijstaan van familie, toen duidelijk werd dat hij zijn neef ging bijstaan. ‘Daarover heeft zij mij geïnformeerd toen Youssef T. zich deze zomer vestigde in mijn arrondissement’, zegt Le Large.

Advocaten mogen familieleden bijstaan, maar moeten professionele distantie bewaren. Het is in eerste instantie aan de advocaat zelf om te beoordelen of dat wel of niet kan, stelt Le Large. ‘Maar als destijds van het OM concrete aanwijzingen waren gekomen over onoorbare praktijken, dan had de deken natuurlijk onderzoek gedaan’, zegt Le Large.

Dat beaamt Jahae. ‘Een deken neemt een signaal van het OM heel serieus. Dan ga je zo veel mogelijk informatie opvragen. Hoe komt u erbij, zijn er bezoeklijsten, telefoons afgetapt? Maar als het OM geen concrete informatie geeft, dan kun je niks onderzoeken. Er wordt nu geïmpliceerd dat het dekenonderzoek niks voorstelt. Dat is kwalijk, met name omdat het OM zelf het contact tussen Youssef en Ridouan T. had kunnen verbieden als er vermoedens waren dat de advocaat zijn positie misbruikte. Daarover moet een rechter dan beslissen.’

Verdachte

Van die mogelijkheid heeft het OM geen gebruikgemaakt. ‘De deken Gelderland had immers geen bewijs voor misbruik van de geheimhouder-telefoon aangetroffen. Dan kun je niet zonder basis de advocaat toegang ontzeggen’, verklaart OM-woordvoerder Wim de Bruin. ‘Pas later kwam hij in beeld als verdachte in een strafzaak’.

Volgens het Openbaar Ministerie bestonden er tijdens het onderzoek door de deken Gelderland begin 2021 en in de daaropvolgende maanden simpelweg nog geen vermoedens dat Youssef T. zijn oom hielp met de voortzetting van diens criminele activiteiten. ‘Het OM vond het geen goed idee dat hij toegang had tot Ridouan T., maar het feit dat iemand familie is, is niet voldoende voor een verdenking en het weigeren van toegang’, verklaart De Bruin.

In februari is justitie een strafrechtelijk onderzoek begonnen naar de voortzetting van de criminele activiteiten van Ridouan T. vanuit de gevangenis. ‘Pas in de zomer kwam zijn neef daarbij in beeld’, zegt De Bruin. Het OM weerspreekt dat de suggestie is gewekt dat het dekenonderzoek steken heeft laten vallen. ‘Je kunt de deken niet iets verwijten wat pas later is gaan spelen’, zegt De Bruin.

Toen de verdenking ontstond dat Youssef zijn neef hielp, had justitie de nieuwe deken Le Large kunnen vragen nogmaals onderzoek te doen, ditmaal naar het contact tussen Youssef T. en Ridouan T. Dat is niet gebeurd. ‘Want op een gegeven moment is de positie van de advocaat voor ons veranderd. Het ging niet langer om een toezicht- of tuchtkwestie, de advocaat was nu verdachte in een strafzaak geworden’, zegt De Bruin.

Omdat het om een advocaat gaat, met een zwaarwegend recht op geheimhouding, heeft het onderzoek van justitie naar Youssef T. vervolgens enkele maanden geduurd. Daarbij zijn gesprekken afgeluisterd en camerabeelden van de gesprekken tussen Youssef en Ridouan T. bekeken.

Youssef T. wordt maandag voorgeleid aan de rechter-commissaris. Die moet beslissen of zijn voorarrest wordt verlengd.