Onderzoek: kiezer ziet linkse fusiepartij wel zitten - maar dan zonder de SP

Een grote fusiepartij waarin versnipperd links de krachten bundelt, als één blok de strijd aangaat en na 17 jaar weer eens een premier levert: al decennia geldt het voor sommigen in met name PvdA en GroenLinks als dé weg naar electoraal herstel. En dat zou het in potentie ook kunnen zijn, blijkt nu uit kiezersonderzoek, mits de fusiedrang niet wordt overdreven.

Onderzoeksbureau I&O Research deed deze maand experimenteel representatief onderzoek onder 1.816 Nederlanders van 18 jaar en ouder naar de vraag hoe hun voorkeuren veranderen als een of meer partijen in de Tweede Kamer besluiten samen te gaan. De vraag is actueel nu de Europese verkiezingsprogramma’s van PvdA en GroenLinks zodanig op elkaar lijken dat de Stemwijzer geen verschil meer kon ontdekken. GroenLinks-leider Klaver riep afgelopen weekend nog op tot nauwe samenwerking met PvdA en SP teneinde gezamenlijk ‘het hart te worden van een nieuw kabinet’.

Of dat reëel is, valt nog te bezien. Bij een fusie van PvdA en GroenLinks is de opbrengst inderdaad hoger dan de som der delen. Een fusiepartij zou volgens I&O op dit moment uitkomen op 37 zetels, 14 meer dan het huidige aantal in de Tweede Kamer en ook meer dan de twee partijen nu samen hebben in de peilingen. Een dergelijke partij zou vrijwel alle huidige kiezers van PvdA en GroenLinks trekken, maar ook een kwart van de huidige kiezers van SP en D66.

Dat verandert ingrijpend zodra ook de SP in dit gedachte-experiment wordt toegevoegd aan de fusiepartij. Dan liggen er 35 zetels in het verschiet – twee minder dan de drie partijen er nu samen hebben in de Kamer. En zelfs twee minder dus dan een linkse partij zónder de SP. De reden: zodra de SP toetreedt, haken vooral hoogopgeleide PvdA- en GroenLinks-kiezers af en is ook de aantrekkingskracht op het D66-electoraat veel kleiner. Van de huidige D66-kiezers zou maar 10 procent overstappen naar zo’n partij.

I&O Research benadrukt dat het een experimenteel onderzoek is en dat de echte resultaten in hoge mate afhangen van het programma en de leider van een eventuele nieuwe partij. Maar het beeld is wel van betekenis voor de strategische overwegingen op de linkerflank. ‘Een nieuwe linkse partij van GroenLinks en PvdA kan de links-progressieve kiezers bedienen’, aldus I&O-onderzoeker Peter Kanne. ‘De SP kan het meer links-conservatieve kiezersdeel aan zich blijven binden. Die kiezers zijn strenger voor migranten, moslims moeten zich aanpassen, ze zijn sceptisch over Europa, er moet minder geld naar ontwikkelingssamenwerking en ze zijn minder geneigd om compromissen te sluiten met een partij als de VVD. Als de SP meedoet in de fusie, lopen zowel aan de progressieve kant kiezers weg, richting D66 en Partij voor de Dieren, als aan de meer conservatieve kant, richting Forum voor Democratie.’

Een vanzelfsprekende nieuwe partijleider ‘op links’ is er nog niet. GroenLinks-voorman Klaver heeft de voorkeur van 19 procent van de kiezers en scoort daarmee het beste, gevolgd door de PvdA’ers Frans Timmermans en Ahmed Aboutaleb en SP-fractieleider Lilian Marijnissen. Ook valt op dat PvdA-voorman Asscher onder de PvdA-kiezers door slechts 29 procent wordt gezien als de potentiële leider van een nieuwe linkse beweging. Hij heeft forse concurrentie van eurocommissaris Frans Timmermans en de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb.

Op de rechterflank, waar de versnippering zich zeker sinds de opkomst van Forum voor Democratie ook doet voelen, is fuseren nog nauwelijks een thema. Uit het onderzoek blijkt dat er ook onder de kiezers weinig animo voor is. PVV- en Forumkiezers staan wel open voor een fusie, maar zo’n nieuwe partij zou op dit moment slechts 30 zetels halen. Ieder apart komen de twee partijen nu tot 35 zetels in de jongste peiling van I&O.

GESPREK VAN DE DAG
Baudet tegen het individualisme

In de permanente zoektocht naar de ware aard van Forum voor Democratie gooit partijleider Baudet het ene na het andere stuk rood vlees in de leeuwenkuil. Vrijdag baarde hij opzien en verontwaardiging toen hij een door Forum bewerkt Duits filmpje op Twitter deelde. Daarin worden Jesse Klaver, Mark Rutte en Rob Jetten ervan beschuldigd dat zij door het toestaan van immigratie ‘de dochters van Europa’ blootstellen aan moord, misbruik en verkrachting. ‘Rioolpolitiek’, was de reactie van D66-fractievoorzitter Jetten.

Vandaag deelde Baudet zijn boekbespreking van Michel Houellebecqs Sérotonine, die hij schreef voor American Affairs Journal. Daarin beschrijft hij niet voor het eerst hoe het individualisme in zijn ogen traditionele instituten als de familie, de natiestaat en de kerk ondermijnt. Maar nu voegt hij daar zijn afkeer aan toe van de Nederlandse abortuspraktijk (‘leven vernietigen opdat niets de individuele vrijheid in de weg staat'), de euthanasiewet (in strijd met ‘de plicht om voor je ouders te zorgen’) en de fulltime werkende westerse vrouw, die niet in staat is naast al die arbeid een gelukkig huwelijk overeind te houden en voldoende kinderen te krijgen. ‘Een onvermijdelijk gevolg van dit alles is de bevolkingsdaling in Europa.’

Bij het deel van zijn achterban dat zweeft tussen SGP en Forum zal het stuk in goede aarde vallen. Wat het met de rest zijn electoraat doet, zal moeten blijken. Vooralsnog is verwarring zijn deel. Plus verontwaardiging onder zijn fanatiekste politieke tegenstanders:

Baudet reageerde maandagmiddag kort op alle consternatie. Hij houdt het erop dat hij verkeerd wordt begrepen en dat hij ‘vooral de standpunten van Houellebecq wilde weergeven en in perspectief wilde plaatsen'.

EN DAN DIT NOG

undefined

Etnische profilering
De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) doet onderzoek naar mogelijk etnisch profileren door de Belastingdienst. Volgens onderzoek van dagblad Trouw en RTL Nieuws houdt de Belastingdienst de tweede nationaliteit bij van aanvragers van toeslagen. Die registratie is verboden, maar zou in een aantal gevallen hebben geleid tot het stopzetten van de toeslag voor kinderopvang. De Kamer is hoogst verbaasd en eist opheldering van het kabinet.

Baudet vs Rutte
Het komt er dus toch, het één tegen één-debat tussen Mark Rutte en Thierry Baudet. Omroep BNNVARA stelt woensdagavond de zendtijd in het programma Pauw ter beschikking. Daar is niet iedereen blij mee, maar de redactie is zich van geen kwaad bewust. Onze politiek commentator Martin Sommer vraagt zich intussen wel af of de minister-president hier goed uit gaat komen: ‘Als je, met premierbonus en nationale zendtijd, een week voor de verkiezingen verwikkeld bent in een nek-aan-nekrace met een nieuwlichterspartij waar rare ideeën de ronde doen, een partij die ook nog eens openlijk met zichzelf overhoop ligt, dan moet je toch in de eerste plaats bij jezelf te rade gaan.’ Sommer op maandag!

Dagkoersen is de politieke nieuwsbrief van de Volkskrant. Tips of opmerkingen? Mail naar haag@volkskrant.nl. Deze nieuwsbrief elke werkdag per e-mail ontvangen? Vink dan hier ‘Volkskrant politiek’ aan.