Onderwijsminister Van Engelshoven: 'Geen vrouw te vinden, dat is geen argument'

Een van de dossiers die ze met liefde van haar voorganger Jet Bussemaker heeft overgenomen, is dat van de vrouwen in de wetenschap, zegt onderwijsminister Ingrid van Engelshoven (D66). 'Dat we in een jaar tijd honderd extra vrouwelijke hoogleraren aanstellen is best vlot en laat zien dat ze er gewoon zijn', zegt ze.

Het aandeel vrouwelijke hoogleraren in Nederland is zelfs met deze impuls nog geen 20 procent. Wat vindt u daar eigenlijk van?

'Internationaal bungelen we moeizaam onderaan in de lijstjes. Een blamage. Het is ook slecht voor de universiteit. Divers samengestelde teams leiden aantoonbaar tot beter en creatiever onderwijs en onderzoek. Er komen meer invalshoeken op tafel. En het laat meiden zien dat de professor net zo goed een vrouw kan zijn.'

Honderd extra leerstoelen, speciaal voor vrouwen. Mooi, maar er zullen ook mensen zijn die het voortrekkerij vinden. Mannen.

Van Engelshoven: 'Maar dat is het niet. Het gaat hier om vrouwelijke universitair hoofddocenten die wachtten op een hoogleraarschap. De benoemingen zijn getoetst via NWO, wetenschappelijke kwaliteit staat boven alles, laat dat gezegd zijn.'

En dat voor 5 miljoen euro, een schijntje op Haagse begrotingen.

'In principe had het zelfs zonder extra geld goed moeten komen. Maar we wilden voorkomen dat universiteiten zouden kunnen zeggen dat ze wel wilden, maar er het geld niet voor hadden. Dat argument mocht geen hout snijden.'

Het ging om een eenmalige impuls, in het kader van het Johanna Westerdijkjaar, de eerste vrouwelijke hoogleraar van Nederland, die een eeuw eerder benoemd was. Hoe nu verder?

'Het is vooral duidelijk geworden dat er echt voldoende vrouwelijk talent is voor de wetenschappelijke top, dat het gewoon kan, meer vrouwen. Ik ben blij dat het bij sommige universiteiten ook beter gegaan is dan was afgesproken. Delft bijvoorbeeld stelde 9 extra vrouwen aan, terwijl de afspraak 6 was.'

Maar er komt geen vervolg?

'Er komt geen vervolg. Universiteiten moeten zelf verder.'

Er zijn er ook enkele die de toegewezen plaatsen niet hebben gevuld. Rotterdam bijvoorbeeld, en Wageningen.

'Daar moeten we hartige woorden over spreken, want het is echt geen argument meer dat ze niet te vinden zijn. Dan moet je beter zoeken.'

Dat belooft nog wat voor de tweehonderd extra vrouwelijke hoogleraren die de universiteiten in 2020 sowieso aangesteld willen hebben. Dat hebben ze zelf in 2013 afgesproken.

'Het blijkt inderdaad niet vanzelf te gaan en niet heel snel, al is er nog wel wat tijd. Wat zo'n Westerdijk-impuls ook laat zien is dat het helemaal niet gek is om nadrukkelijker ook vrouwen te zoeken. Ze zijn er.'

Ze worden toch vaak gepasseerd als je het op zijn beloop laat. Vrouwelijke universitair docenten en hoofddocenten zijn er genoeg.

'Met meer en meer vrouwen in de staf zal dat stilaan minder gebeuren. Al houd ik soms wel het gevoel dat vrouwen minder gemakkelijk hun vinger opsteken, als het moet. Mannen denken: dat kan ik best. Vrouwen te vaak: zou ik het wel kunnen?'

Deze week zagen we de cijfers over het Nederlandse bedrijfsleven, waar vrouwen aan de top helemaal zeldzaam blijven.

'Ik vind dat eerlijk gezegd om te huilen. Het blijkt dat bedrijven het ondanks afspraken totaal niet interessant vinden en niet eens uitleggen waarom. Wat dat betreft is de academische wereld nog een lichtend voorbeeld, hoe laag we er internationaal ook uitkomen.'

Bent u voorstander van quota?

'Het gaat niet vanzelf en het schiet niet op, ook niet bij de universiteiten, dat blijkt. Ik vind het belangrijk dat er echt stappen worden gezet, omdat de universiteiten het zelf willen. En als er in 2019-'20 niet genoeg van de voornemens terechtkomt, neig ik naar stevige instrumenten.'

Zoals toch een vrouwenquotum?

'Er is van alles mogelijk, van naming and shaming tot quota. Ik heb alleen liever dat men zich aan de afspraken houdt omdat men het zelf een belangrijk thema vindt.'

100 vrouwen als hoogleraar erbij in 1 jaar: viermaal zoveel als normaal, maar Nederland blijft nog altijd achter
De Nederlandse universiteiten hebben in een jaar tijd honderd extra vrouwelijke hoogleraren aangesteld, viermaal zo veel als normaal in een jaar.

Afdwingbaar quotum helpt bij het maken van een omslag in man-vrouwverdeling op het werk
Veel bedrijven vinden een goede man-vrouwverdeling bijzaak. De inzet van een paardenmiddel komt dichtbij.