Wetenschap
Onderwaterwonder: deze zeespin kan verloren lichaamsdelen en organen weer laten aangroeien
Bij een ongeluk of aanval je hele achterlijf – inclusief maag, spieren en anus – kwijtraken en die gewoon weer aanmaken: het Michelinmannetje kan het. Duitse onderzoekers hebben ontdekt dat de zeespin Pycnogonum litorale in staat is lichaamsdelen en organen terug te laten groeien.
Wanneer zeespinnen worden aangevallen, kunnen ze lichaamsdelen afstoten om aan de vijand te ontsnappen. Het Michelinmannetje – dat zijn naam dankt aan zijn gedrongen uiterlijk dat doet denken aan de mascotte van het bekende autobandenmerk – blijkt nu in staat om bij een vervelling als het ware zijn eigen band te plakken en door te leven. Het diertje komt voor in de koudere zeeën in het noordoostelijke deel van de Atlantische Oceaan, inclusief de Noordzee. In Nederland wordt hij – sporadisch – aangetroffen rond de Zeeuwse delta.
Onderzoekers publiceerden hun bevindingen over het diertje dinsdag in het wetenschappelijk tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences. Daarin beschrijven zij hoe ze bij 23 zeespinnen de achterpoten en achterste lichaamsdelen amputeerden. De meeste nog niet volwassen exemplaren bleken de ontbrekende delen geheel of gedeeltelijk te kunnen laten aangroeien. Die ontdekking kan volgens de onderzoekers betekenis hebben voor de zogeheten regeneratieve geneeskunde, bij mensen gebruikt om bijvoorbeeld een stuk van de lever te laten aangroeien.
Van meerdere diersoorten is bekend dat ze verloren lichaamsdelen kunnen laten aangroeien, bijvoorbeeld van zeesterren, salamanders en krabben. Het bekendst is de hagedis, die zijn staart kan afstoten om al vluchtend zijn belager in verwarring te brengen met een stuk staart dat nog even blijft kronkelen.
Bijzondere vondst
Dat het verschijnsel ook voorkomt bij geleedpotigen als het Michelinmannetje is ‘een bijzondere vondst’, volgens Peter H. van Bragt, bioloog en betrokken bij stichting Anemoon, die zich toelegt op het inventariseren van de Nederlandse biodiversiteit onder (zout) water.
‘Dit is een nieuw stukje in de complexe en fascinerende puzzel die de natuur nog altijd voor ons is’, aldus Van Bragt. Het bijzondere is volgens hem dat de zeespin niet alleen lichaamsdelen kan regenereren, maar dus ook hele organen.
Een kleine kanttekening maakt hij wel: ‘Het gaat om nog niet volwassen dieren, die nog een aantal keer in hun leven moeten vervellen. Dat betekent dat ze nog vol zitten met groeihormonen. Dan is het ook weer niet heel onlogisch dat ze hiertoe in staat zijn.’
Niettemin blijft het een bijzondere vondst, volgens Van Bragt. Hij beaamt dat de ontdekking mogelijk betekenis kan hebben voor de menselijke geneeskunde. ‘Deze ontdekking draagt bij aan de fundamentele kennis van biomoleculen en de ontwikkeling van organen op celniveau. Maar er is nog veel vervolgonderzoek nodig om alle moleculaire stappen in dit proces in kaart te brengen.’
In hoeverre de bevindingen van de Duitse onderzoekers van belang kunnen zijn voor de regeneratieve geneeskunde, schrijven de auteurs zelf ook niet in hun publicatie.
