Ondanks weerstand blijft vuurwerkverkoop gelijk. Waarom is Nederland zo verzot op vuurwerk?

'Ach, die discussie over vuurwerk speelt al jaren.' Voor een metershoge stellages van knalmatten en cakeboxen, vertelt Evelien Arler (48) over het stukje dat wijlen haar vader als eerste van drie generaties vuurwerkhandelaren 45 jaar geleden naar de krant stuurde. De Nederlander zou door al het gekrakeel over vuurwerk nog eens met ultraveilige trektouwtjes op zijn eigen stoep eindigen, voorspelde hij. 'Zover is het gelukkig nooit gekomen', stelt zijn dochter vast.

Haar tentenverhuurbedrijf in Eemnes is omgebouwd tot showroom vol vuurwerk. Chinatown heet het hier, op de valreep van het oude jaar. Vanavond om 22.00uur, na drie dagen non-stop werken, moet de hele handel over de toonbank zijn gegaan. Oudejaarsdag valt dit jaar op een zondag, dan is de verkoop verboden.

Buiten weet een parkeerregelaar de ergste chaos rond de vuurwerkshowroom in de kiem te smoren. Op hetzelfde moment sluiten tegenstanders van vuurwerk zich op internet aan bij de 1.200 organisaties en 50 duizend particulieren die via het Vuurwerkmanifest een verbod op consumentenvuurwerk bepleiten. Het zijn er weer meer dan de 900 en 31 duizend van vorig jaar - de initiatiefnemers verklaren de stijging door de toegenomen aandacht in de media en de campagne die blijft hameren op de gewonden die rond de jaarwisseling vallen.

Richtingenstrijd

In de richtingenstrijd waarop Oud en Nieuw lijkt af te stevenen, vechten de voor- en tegenstanders almaar harder voor hun eigen gelijk. En terwijl de politiek aarzelt, pleiten instanties ervoor om knalvuurwerk en vuurpijlen te verbieden (Onderzoeksraad voor Veiligheid) of willen ze meer professionele vuurwerkshows en meer vuurwerkvrije zones (Stichting Maatschappij en Veiligheid).

Arler weet niet beter dan dat haar werk onder een vergrootglas ligt. 'Als een jongen zijn hand eraf knalt door een zelfgemaakte vuurwerkbom, kijkt iedereen naar ons, de legale handelaren.' Om haar heen loopt dochter Manon af en aan. Arler hoopt vurig dat ze de zaak op termijn wil overnemen. Haar twee zoons springen graag bij om dezer dagen de bestellingen af te handelen, maar toekomst in het vuurwerk zien ze niet.

_{(De tekst gaat verder onder de foto.)}

Als kind mochten Evelien en zus Catie hun vader Cor al helpen in de winkel, zakjes met astronauten vullen. Veertig jaar later is vuurwerk een familieaangelegenheid gebleven. Dochter Saskia van een na oudste zus Willy runt in een voormalige slagerij in Hooglanderveen vuurwerkzaak het Dorpsbommetje. Eveliens dochter Nancy verzorgde jarenlang vuurwerkshows.

Volgende week vertrekt Evelien Arler weer naar Beihai, China, om haar zelfontworpen vuurwerk door een vaste fabriek te laten maken. Tot haar klassiekers behoort 'het Kabinetje', een pakket vuurpijlen met de gezichten van onder meer Balkenende, Bos en Halsema. Ook haar 'Be-roertjes' trok de aandacht op de vuurwerkfora. De 50 shots cakebox gevuld met 300 gram kruit was niet bepaald een eerbetoon aan de burgemeester van Hilversum, die een geschil uitvocht met de bekende vuurwerkhandelaar Witbaard. Wie de Be-roertjes kocht, doneerde automatisch een euro aan Witbaard.

Elf kilometer verderop, in Hilversum, helpt Arlers zus Catie met het lossen van de vrachtwagen. Ook hier bij De Zevenklapper, de feestwinkel die vader Cor in 1959 oprichtte, moeten de klanten geduld hebben. 'Hij begon met zevenklappers, strijkers, kanonslagen en grondbloemen', weet Evelien Arler nog. Glimlachend: 'Er lag toen veel meer knalvuurwerk dan nu.'

_{(De tekst gaat verder onder de foto.)}

Natuurlijk, haar blik is gekleurd, als een van de toonaangevende verkooppunten in het midden van het land. Maar als Nederland steeds massaler tegen vuurwerk zou zijn, merkt Arler op, hoe kan het dan dat de verkoop opnieuw hoger lijkt uit te vallen dan vorig jaar?

Volgens de Belangenvereniging Pyrotechniek trekt de Nederlander even veel geld uit voor vuurwerk. Naar verwachting gaat het dit jaar opnieuw om een bedrag van 68 miljoen euro, meldt de belangenvereniging zaterdag, op de laatste dag van de vuurwerkverkoop. Intussen is het aantal Nederlanders dat van plan is vuurwerk af te steken (een op de vijf), al jaren stabiel. De jonge mannen tussen 18 en 25 jaar lopen als altijd voorop, concludeert onderzoeksbureau I&O Research in zijn traditionele eindejaarspeiling. Tot de andere 80 procent behoren vermoedelijk de oog- en kinderartsen, de hondentrimmers en de manegehouders die het Vuurwerkmanifest ondertekenen.

Dorpsbommetje

Arler is de media dankbaar, 'ook voor de negatieve verhalen over het vuurwerk'. Ook het economische herstel, het steeds populairdere vuurwerk voor kinderen vanaf 12 jaar en de 'compoundpakketten' - waarbij meerdere boxen aan elkaar zijn geknoopt - stuwen de verkoop op. Nog een meevaller: de regels voor de vuurwerkverkoop in België zijn dit jaar flink aangescherpt. Arler: 'Daar hoef je als Nederlander dus ook niet meer heen.'

In Het Dorpsbommetje vertelt nicht Saskia van Rossenberg over de controleurs die ze de laatste dagen over de vloer kreeg, soms twee keer per dag. Ze kan de regels dromen: minstens 5 centimeter ruimte tussen wand, muur en vuurwerk, zodat het water van de sprinklers erlangs kan lopen. Alle producten moeten zijn voorzien van een keurmerk, de logo's moeten naar voren zijn gericht. En niemand mag met meer dan 25 kilo de deur uitlopen. 'Dus als je 75 kilo vuurwerk koopt, moet je met zijn drieën zijn. Maar ook met drie auto's, want in een auto mag ook maar 25 kilo liggen.'

Toch zijn ze in de vuurwerkfamilie best te spreken over de regels. Evelien Arler: 'Er wordt veel strenger op ons gelet dan vroeger, maar we mogen als handelaren ook meer.' Een 'cake' mag bijvoorbeeld 500 gram kruit bevatten, waar dat voorheen 200 was. De overheid moet ook wel, vindt ze. 'Als je de illegale markt wilt bestrijden, kun je ons niet alleen maar grondbloemen laten verkopen.'

Kaart: alle gemeenten met vuurwerkvrije zone(s) én gemeenten met een centraal georganiseerde vuurwerkshow:

Frans was dertien toen een vuurpijl hem in zijn oog raakte: 'De droom om treinmachinist te worden hebben de artsen nooit kunnen redden.'

Vuurwerkvrije zones rond bejaardentehuizen? De meningen zijn verdeeld. De 78-jarige Joop: 'Het kan me niet hard genoeg gaan. Die vijfhonderdklapper die hier vorig jaar op de weg lag: ge-wel-dig.'

Deze oogartsen pleiten voor een verbod op consumentenvuurwerk. 'Een blind kinderoog betekent niet alleen een groot verlies in levenskwaliteit, maar kost in Quality Adjusted Life Years circa 1 miljoen euro'

Er heerst grote bezorgdheid over het zware vuurwerk waarmee het nieuwe jaar werd ingeluid. 'Deze jaarwisseling toont zodoende wederom aan dat we moeten stoppen met consumentenvuurwerk.'

'Feit is dat onschuldige omstanders bijna net zo vaak slachtoffer zijn van vuurwerkmisbruik als de vuurwerkafstekers zelf'. Daarom pleitten Tom Leijte en Anne-Marie van Venrooij voor een vuurwerkverbod voor consumenten.