NieuwsNieuwe franchisewet
Omstreden franchisewet dinsdag naar de Tweede Kamer gestuurd
De regering wil drastische maatregelen tegen de in haar ogen ongelijke machtsverhouding tussen grote concerns, zoals bijvoorbeeld Albert Heijn of Starbucks, en de 34 duizend vaak kleine ondernemers die winkels van deze formules zelfstandig uitbaten, zogeheten franchisenemers. Winkelketens maken zich grote zorgen over de nieuwe wet, schreef de Volkskrant afgelopen zomer.
Staatssecretaris Mona Keijzer (Economische Zaken) en minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) hebben dinsdag het wetsvoorstel naar de Tweede Kamer gestuurd, na een positief advies van de Raad van State. ‘De machtsbalans moet worden hersteld’, zegt staatssecretaris Keijzer tegen de Volkskrant.
Franchisegevers maken zich grote zorgen. De wet geeft franchisenemers grote invloed op het reilen en zeilen van het moederbedrijf en ondermijnt onze winkelketens, zeggen zij. Buitenlandse partijen zijn nog feller: deze wet kan de Nederlandse economie schaden en maakt het land minder aantrekkelijk voor buitenlandse investeerders, zegt de Amerikaanse Kamer van Koophandel. Franchisenemers zien in de nieuwe wet de bescherming waar zij al jaren op hopen.
Franchisenemers zijn ondernemers die één of meerdere eigen winkels bestieren volgens de formule van een grote keten. Hema, Albert Heijn, Bruna, Autotaalglas, Febo of New York Pizza: de consument heeft dagelijks met het fenomeen franchise te maken. Qua uiterlijk is een Jumbo of Etos van zo’n franchisenemer niet te onderscheiden van een filiaal dat wordt geleid vanuit het hoofdkantoor.
De kern van de franchiseformule is: de franchisegever gaat over de formule en strategische koers, de franchisenemer voert die voor eigen gewin en kosten uit. Tegen betaling van een percentage van de omzet, de franchise fee, kan de ondernemer gebruik maken van het merk van de franchisegever. Zo kan een middenstander zijn eigen Praxis openen, waarmee hij wellicht sneller klandizie genereert dan met de opening van zijn eigen De Vries IJzerwaren.
De praktijk is weerbarstiger. Franchisenemers en franchisegevers liggen regelmatig met elkaar overhoop. Albert Heijn, Hema en Bruna vochten de afgelopen jaren lange conflicten uit met hun franchisenemers over de verdeling van kosten en opbrengsten, met name omtrent onlineverkopen. Hoewel een opstand van franchisenemers voor flinke problemen bij het moederbedrijf kan zorgen, eindigt een gang naar de rechter regelmatig in het voordeel van de franchisegevers.
Volgens staatssecretaris Keijzer is de machtsbalans in veel situaties scheefgegroeid. Grote concerns hebben kennis en kunde die kleinere ondernemers op een achterstand zet bij het aangaan van een overeenkomst, en in geval van conflict delven ze dikwijls het onderspit. Franchisenemers zeggen dat hen te rooskleurige omzetten zijn voorgespiegeld, dat het moederbedrijf inefficiënt werkt en geld over de balk smijt, dat ze plotseling veranderingen voor eigen rekening moeten doorvoeren, dat de franchisegevers financiële afspraken tussentijds veranderen.
Het wetsvoorstel vormt een nieuwe blauwdruk voor ondernemen in de franchisebranche, waar meer dan 300 duizend mensen werken. Franchisegevers moeten vooraf meer informatie verstrekken aan potentiële franchisenemers. Tijdens de samenwerking moeten franchisegevers toestemming vragen voor grote tussentijdse wijzigingen van de formule of van de financiële afspraken, en worden zij beperkt in het opzetten van eigen winkels in het gebied van een franchisenemer.
Volgens franchisegevers gaat de wet veel te ver, en gaat deze bovendien voorbij aan het feit dat het ‘franchiselandschap’ heel divers is.
‘De volledige omzet van Febo, franchisegever én alle franchisenemers samen, is bijvoorbeeld kleiner dan die van sommige individuele Albert Heijn-franchisenemers die meerdere vestigingen uitbaten en daar een meer dan goede boterham aan verdienen’, zegt Boris van der Ham, voorzitter van de Nederlandse Franchise Vereniging, de branchevereniging voor franchisegevers. ‘Het beeld van David en Goliath klopt niet.’
Staatssecretaris Keijzer: middenstander moet worden beschermd tegen de grote ketens waarvoor zij werken
Franchisenemers, middenstanders die een eigen Hema-filiaal of Albert Heijn-winkel bestieren, delven bij een financieel conflict met het moederbedrijf vaak het onderspit. Het is tijd voor een wet die hun positie versterkt, zegt staatssecretaris Mona Keijzer in dit interview. ‘Soms moet je in het kapitalistisch systeem ingrijpen.’
Uitbaters Domino’s Pizzarestaurants in opstand tegen hoofdkantoor: ‘Ze graaien mijn winst weg’
Een escalerende opstand van restaurantuitbaters tegen ‘s werelds grootste pizzaketen laat zien waarom het kabinet ingrijpende wetgeving nodig vindt. ‘De franchisegever, Domino’s Pizza Nederland, heeft enorme macht om verplichtingen op te leggen’, zegt een franchisenemer uit de Randstad die al jaren meerdere restaurants uitbaat. ‘Dat kost me 6, 7 procent van mijn winst. Maar ik kan er nauwelijks wat tegen doen.’
Franchisegever en franchisenemer: een huwelijksbootje dat vooral goed vaart bij mooi weer
Voordat ondernemer Marcel Boekhoorn Hema vorig jaar opkocht en rust bracht, vochten franchisenemers en Hema B.V. elkaar de tent uit. De jarenlange vete torpedeerde een verkooppoging, de keten verloor vermoedelijk tientallen miljoenen aan waarde. In recente jaren lagen ook franchisenemers van Intertoys, drogisterijketen DA en Albert Heijn overhoop met de directie. Nederland is wat dat betreft overigens geen uitzondering: in 2017 probeerde McDonalds 170 vestigingen in India uit te hongeren.
