nieuws
OM vervolgt vier mensen voor moord op alle inzittenden vlucht MH17
Het Openbaar Ministerie gaat vier mensen vervolgen wegens moord in verband met het neerschieten van vlucht MH17 bijna vijf jaar geleden. Dat heeft hoofdofficier van justitie Fred Westerbeke woensdag gezegd op een persconferentie van het internationale onderzoekteam JIT dat de ramp met MH17 onderzoekt. Het proces begint volgend jaar 9 maart.
Hoofdofficier Westerbeke maakte woensdagmiddag bekend dat het OM internationale aanhoudingsbevelen heeft uitgevaardigd tegen drie Russen en een Oekraïner. Het gaat om de Rus Igor Girkin, ook wel bekend onder zijn schuilnaam Igor Strelkov, die in die tijd de militaire commandant van de pro-Russische rebellen was. Ook zijn rechterhand Sergej Doebinski, het hoofd van de inlichtingendienst van de rebellenrepubliek DNR, staat op het lijstje, evenals diens assistent Oleg Poelatov. De vierde is Leonid Chartsjenko, een Oekraïner die betrokken was bij de bewaking van de Buk-lanceerinstallatie waarmee MH17 werd neergehaald.
Volgens Westerbeke verblijven de eerste drie verdachten momenteel in Rusland. Chartsjenko woont vermoedelijk nog in de Volksrepubliek Donetsk. Volgens Westerbeke staat vast dat de vier verantwoordelijk waren voor het vervoer van de Buk-installatie die na het neerstorten van het Maleisische toestel haastig weer naar Rusland werd teruggebracht.
Volgens Westerbeke hebben de vier niet op de knop van de Buk-lanceerinstallatie gedrukt. Toch kunnen zij alle vier verantwoordelijk worden gesteld voor het doen verongelukken van het Maleisische toestel. Ook zullen zij worden vervolgd voor moord. Westerbeke wees erop dat de mogelijkheid bestaat dat zij dachten dat het om een Oekraïens militair toestel ging. ‘Maar ook al is dat zo, toch houden wij hen verantwoordelijk voor het neerschieten van MH17.’
Geen uitlevering verdachten
Westerbeke vertelde dat het Openbaar Ministerie Rusland zal verzoeken de dagvaardingen aan de verdachten te overhandigen. Hetzelfde geldt voor de Oekraïense autoriteiten. Opvallend is dat het OM Rusland en Oekraïne niet om de uitlevering van de verdachten zal vragen. Beide landen leveren geen eigen onderdanen uit, omdat hun grondwet dat verbiedt. Wel zal het Openbaar Ministerie beide landen vragen de verdachten te verhoren.
Hij beklemtoonde dat het de verdachten uiteraard vrij staat zichzelf te melden bij de Haagse rechtbank die de zaak zal behandelen. Ook zei hij dat het Openbaar Ministerie open staat voor een reactie van de verdachten zelf. ‘Als zij een toelichting willen geven, dan horen wij dat graag.’ Het proces gaat sowieso door, liet Westerbeke weten, ook als de verdachten niet komen opdagen.
Westerbeke riep Rusland op antwoord te geven op enkele brandende vragen waarop het JIT antwoord wil hebben. Daarbij gaat het allereerst om de vraag waar de Buk-installatie met het nummer 3x2 (waarbij x voor een onleesbaar cijfer staat) is. Ook wil het Openbaar Ministerie antwoord op de vraag of Doebinski destijds voor de Russische overheid werkte. Volgens het onderzoekscollectief Bellingcat was Doebinski een voormalig officier van de Russische militaire veiligheidsdienst GROe.
Ook al gaat de vervolging van de vier verdachten nu beginnen, volgens Westerbeke gaat het onderzoek nog met volle kracht voort. Er werken 50 rechercheurs aan de zaak, plus nog eens 25 medewerkers van het Openbaar Ministerie. Westerbeke deed nog eens een oproep aan eventuele getuigen zich te melden. Daarbij kunnen ze rekenen op bescherming. Als zij dat willen kunnen zij worden opgenomen in een getuigenbeschermingsprogramma.
Op de persconferentie van het JIT liet de politie ook een afgeluisterd telefoongesprek horen tussen Aleksandr Borodaj, een van de leiders van de separatisten, en Kremlin-adviseur Soerkov, waarin de twee de mogelijkheid van militaire hulp aan de rebellen bespraken. Rusland heeft steeds ontkend dat het wapens of militaire steun heeft geleverd aan de separatisten. Maar volgens Westerbeke heeft het JIT duidelijke bewijzen dat Rusland betrokken was bij het neerhalen van MH17. ‘Zij weten wat er is gebeurd, omdat de Buk-installatie is gebruikt. Dat moeten zij weten.’
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken noemde de beweringen van het JIT dat Russische militairen betrokken waren bij de ramp met MH17 volkomen ‘ongegrond’. ‘Alweer worden er loze beschuldigingen tegen Rusland geuit die alleen tot doel hebben de Russische Federatie zwart te maken in de ogen van de internationale gemeenschap’, zei het ministerie in een verklaring.
Diplomatieke stappen
Minister van Justitie Ferdinand Grapperhaus liet vandaag in een brief aan de Tweede Kamer weten dat er ‘diplomatieke stappen zijn genomen richting de Russische Federatie, omdat volgens het OM door de Russische autoriteiten onvoldoende, onjuist of niet is gereageerd op rechtshulpverzoeken’. Wat die stappen inhouden, staat niet in de brief.
In een reactie op het nieuws zei Igor Girkin tegen Russische media dat de rebellen het toestel niet hebben neergeschoten. Hij liet weten dat hij niet van plan is aan het MH17-proces mee te werken. Ook de door Rusland gesteunde separatisten ontkenden woensdag opnieuw iedere betrokkenheid bij de lancering van de raket. ‘Het was technisch niet eens mogelijk om het Buk-systeem van Rusland naar de Donbass te vervoeren’, beweerde Andrej Poergin, plaatsvervangend regeringsleider in de zelfverklaarde Volksrepubliek Donetsk (DNR).
Volgens de rebellen werd het toestel door een Oekraïense Buk-raket neergehaald. ‘Er was niemand in Donetsk die het had kunnen bedienen. De beschuldigingen waren daarom absurd. In plaats daarvan had Oekraïne het personeel om het systeem te bedienen. In Rusland is de apparatuur praktisch niet meer in gebruik’, zei Poergin.
Silene Fredriksz, die haar zoon Bryce (23) en diens vriendin Daisy (20) verloor bij de ramp met MH17 noemde de ontkenningen van de Russen ‘walgelijk’. ‘Poetin weet alles, daar ben ik van overtuigd. Hij is verantwoordelijk voor de moord op mijn kinderen. Er zal gerechtigheid zijn, daar ben ik van overtuigd.’
Fredriksz erkende dat Rusland waarschijnlijk nooit zal toegeven. ‘Maar ik wil alleen de waarheid weten. Het juridische deel is niet te vergelijken met het emotionele deel - de waarheid zal ooit boven water komen, maar mijn kinderen komen nooit meer terug.’
Bellingcat onthult naam van eerste separatist die vlucht MH17 doorgaf aan commandant
Het onderzoekscollectief Bellingcat is de identiteit op het spoor gekomen van de pro-Russische separatist die vlak voor het neerhalen van MH17 op 17 juli 2014 als eerste aan een rebellencommandant doorgaf dat er een vliegtuig in aantocht was.
Nederland en Australië stelden Rusland vorig jaar aansprakelijk voor het neerhalen van MH17. Voor de twee landen staat nu ‘onomstotelijk vast’ dat er een directe link is tussen het Russische leger en de BUK-raket waarmee het passagiersvliegtuig bijna vijf jaar geleden werd neergeschoten. ‘We zullen niet rusten tot de daders zijn gepakt.’
De Russische oppositiekrant Novaja Gazeta heeft onlangs documenten in handen gekregen die bevestigen wat onderzoekscollectief Bellingcat eerder al vaststelde: Russische betrokkenheid bij het transport van de Buk-installatie waarmee vijf jaar geleden vlucht MH17 werd neergeschoten boven rebellengebied in Oekraïne.
Bellingcat was er eerder ook al in geslaagd om de identiteit te achterhalen van een Rus die rechtstreeks betrokken was bij het vervoer van de Buk-raketinstallatie: de 51-jarige Oleg Vladimirovitsj Ivannikov, die tot voor kort als officier bij de militaire inlichtingendienst GROe werkte. Wie is Oleg Ivannikov?
Rusland heeft altijd elke betrokkenheid bij de ramp met MH17 ontkend. Maar de verdedigingslinie wordt dunner en dunner. De beweringen ontleed.
Correspondent Olaf Koens reisde een dag na de ramp met MH17 af naar het gebied waar het toestel neerstortte. Daar bracht hij de nacht door met de reddingswerkers, tussen wrakstukken en lichamen.
