Om de beurt naar de stokstaartjes kijken, en andere ideeën voor een anderhalvemetereconomie

Delen van het maatschappelijke leven kunnen binnenkort misschien voorzichtig weer worden hervat. Minister Eric Wiebes van Economische Zaken roept bedrijven en instellingen op om met plannen te komen die voldoen aan de veiligheidsnormen van het RIVM: de anderhalvemetersamenleving.

Om weer open te mogen nadat het kabinet de coronamaatregelen heeft versoepeld, moeten brancheorganisaties een protocol opstellen. Bij de beoordeling daarvan let het kabinet op vier criteria: afstand, hygiëne, bescherming en handhaving. Ook wordt bekeken of het openstellen van bedrijven niet leidt tot te veel drukte in de publieke ruimte en het openbaar vervoer. Meerdere sectoren hebben inmiddels plannen gemaakt.

Boerderijcampings hebben plaats genoeg

Die anderhalve meter is het probleem niet, zegt Herman Daamen (67) van boerderijcamping Landgoed Den Heuvel in Groesbeek. Hij wijst naar het grasveld onder de notenbomen, het veldje in de pruimenboomgaard en de lege plekken tussen de bloeiende perenbomen. ‘Ruimte zat. Als het moet, kunnen we iedereen wel vijf meter uit elkaar zetten.’

Campings in Nederland hoeven niet overal dicht, op een paar veiligheidsregio’s na. Maar de toiletgebouwen moeten wel gesloten blijven, uit angst voor besmettingsgevaar. Voor veel campings blijft er dan weinig anders over dan dichtgaan: wat moet je op een camping als je niet naar de wc kunt?

Maar daar valt wel een mouw aan te passen, zegt Daamen die samen met zijn broer Jan Willem (75) de camping leidt. Voor de douches kun je een rooster opstellen en de toiletten kunnen worden verdeeld over de staanplaatsen, zodat iedereen steeds naar dezelfde wc gaat. En die na bezoek schoon achterlaat. ‘Als je schoonmaakspullen klaarzet, denk ik dat mensen dat wel doen.’

Met inachtneming van dit soort simpele maatregelen moeten boerencampings in Nederland weer open kunnen, vindt de Stichting Vrije Recreatie (SVR) waarbij 1.200 kleinschalige kampeerterreinen zijn aangesloten. Juist op kleine campings met minder dan 25 standplaatsen zijn de coronarichtlijnen gemakkelijk te handhaven. Mensen voelen zich daar veiliger dan in de stad.’

En daar heb je niet dit goddelijke uitzicht, zegt Herman, wijzend over de heuvels van het Reichswald in de verte en de stuwwal bij Nijmegen. Eén kleine aanpassing is nog wel nodig: meestal nodigen ze gasten uit voor een kop koffie in de keuken. ‘Dat moeten we dan maar even niet doen.’

Wel tennis, geen dubbelspel

‘We kunnen echt nog niet gaan tennissen’, zei Rutte donderdag in het Tweede Kamerdebat. Toch lijkt het waarschijnlijk dat de tennis- en golfverenigingen eerder weer opengaan dan bijvoorbeeld de voetbal- en hockeyclubs. Bij de Koninklijke Nederlandse Lawn Tennis Bond (KNLTB) en de Koninklijke Nederlandse Golf Federatie (NGF) hebben ze alvast plannen opgesteld.

‘Tennis en golf zijn natuurlijk bij uitstek sporten die je op anderhalve meter kunt beoefenen’, zegt woordvoerder Ellen Julius van de tennisbond. ‘We kijken gefaseerd hoe tennis weer op een veilige manier gespeeld kan worden.’ Volgens Julius is een eerste scenario denkbaar waarbij een tennisvereniging met zes banen alleen de eerste, derde en vijfde baan openstelt en je met z’n tweeën op een baan kunt tennissen. Het dubbelspel past voorlopig niet in de eerste fase. Zo blijft de onderlinge afstand tussen de spelers op het park gewaarborgd. Daarnaast gaat de bond ervan uit dat kantines, keukens en kleedkamers voorlopig gesloten blijven.

De golffederatie heeft een lijst gemaakt met criteria waaraan golfverenigingen moeten voldoen als de maatregelen het toelaten om weer open te gaan, zegt woordvoerder Danielle Wallet. Zo moet er een maximum worden ingesteld voor het aantal mensen per flight (een groep spelers die dezelfde ronde spelen), de ballenmandjes moeten na elke ronde worden gedesinfecteerd en alleen gezinsgenoten mogen met elkaar in een golfkarretje stappen.

Bij de meeste tennis- en golfverenigingen konden leden al voor de coronacrisis hun eigen baan reserveren. Het is dus goed mogelijk om spelers te spreiden over de dag. Speciale uren voor ouderen is ook een optie, zegt Julius die hoopt dat er snel weer op een veilige manier gespeeld kan worden. ‘Onze leden staan te popelen. Sporten kan in deze tijd verlichting brengen en draagt natuurlijk ook bij aan een betere weerstand.’

Dierentuinen maken eenrichtingsverkeer van de paden

Wat is een dierentuin anders dan een park met dieren? En als parken open zijn, waarom zouden dierentuinen dat dan niet kunnen? Zo denkt Lisette Ruigh van de Nederlandse Vereniging van Dierentuinen (NVD) erover.

Alle grote dierentuinen zijn sinds 15 maart, de dag dat premier Rutte de lockdown afkondigde, gesloten. Niet omdat het moest, maar uit eigen beweging, zegt Ruigh. ‘Maar als ze dat niet hadden gedaan, had het kabinet waarschijnlijk ingegrepen.’

Nu de teugels voorzichtig worden gevierd, zien dierentuinen kansen voor een ‘intelligente heropening’. Met aangepaste regels. Zoals online kaartverkoop, gereguleerde bezoekersstromen, eenrichtingsverkeer op de paden, kaartjes met een tijdlimiet. Alles om ervoor te zorgen dat mensen niet te dicht bij elkaar komen.

Die mogelijkheden zijn er, benadrukt Ruigh. ‘Dierentuinen zijn ruim opgezet, met brede paden. Op zich is het niet heel ingewikkeld. Wat precies kan per dierentuin, zijn we nu aan het uitwerken.’

Dat het kan, bewijst Uilen- en dierenpark De Paay in het Gelderse Beesd dat tijdens de coronacrisis gewoon open is gebleven. Eigenaar Roger van Leeuwen (59) wijst op de witte lijnen voor de kassa, zodat bezoekers afstand bewaren. Met pijlen op het pad is een looproute uitgezet langs de neushoornvogels, dwergotters, stokstaartjes, zuurstokroze flamingo’s, huppelende wallaby’s en drie kamelen. ‘Eentje is zwanger’, wijst Van Leeuwen. Her en der hangen briefjes die bezoekers manen afstand te houden.

Praktisch is het prima te doen, zegt Van Leeuwen, wiens maatregelen zijn getoetst en goedgekeurd door de Veiligheidsregio. Hij heeft vierhonderd meter pad op een terrein van 1,5 hectare. ‘Als ik honderd mensen binnen heb, kan iedereen met gemak voldoende afstand bewaren.’

Niettemin trekt het dierenparkje met zijn bijzondere collectie uilen en oehoes bitter weinig bezoekers. ‘Waarschijnlijk denkt iedereen dat we toch dicht zijn.’

Boarding pass voor hotels en congrescentra

Erik-Jan Ginjaar zal niet ontkennen dat hij even in een dip zat nadat premier Mark Rutte afkondigde dat alle horeca op slot moest. Ginjaar is algemeen directeur van Postillion, een keten van zeven hotels en conferentiecentra, verspreid over heel Nederland. ‘Een half uurtje heb ik gedacht: dit kan niet, dit gaat niet.’

Maar toen minister Wiebes het bedrijfsleven opriep met plannen te komen om te functioneren onder een aangepast coronaregime, ging Ginjaar onmiddellijk met zijn medewerkers in een appgroep aan de slag.

Ginjaar en zijn mensen denken de oplossing te hebben gevonden met een systeem dat is afgekeken van de luchtvaartindustrie. Alle deelnemers aan een congres krijgen vooraf een boarding pass opgestuurd. Daarop staan vermeld de datum van samenkomst, het aanvangstijdstip, welke ingang moet worden genomen en het stoelnummer in de conferentiezaal. Ook het toiletbezoek is gereguleerd: op de boarding pass staat precies welke toiletgroep de bezoeker wordt geacht te benutten.

Buiten op het parkeerterrein wordt om en om geparkeerd, zodat naast iedere auto een plaats leeg blijft, voor de ingang van elke conferentiezaal is een tafel met ontsmettingsmiddelen. De stoelen in de zaal staan minstens anderhalve meter uit elkaar. Elke bijeenkomst begint met een filmpje met veiligheidsinstructies. ‘Dat is ook weer een knipoog naar de vliegtuigindustrie.’

Ook de restaurants worden aangepast. Voor alle tafels komt een voorzettafel waarop de bestellingen worden neergezet, zodat de bediening afstand kan bewaren. Uitgestippelde looppaden moeten ervoor zorgen dat bezoekers elkaar niet kruisen.

Het is geen bedrijfsmodel dat lang vol te houden is, benadrukt Ginjaar. In een zaal waarin normaal negenhonderd mensen kunnen, passen er met de aangepaste maatregelen maximaal vijftig. ‘Schunnig weinig, maar het is wel een manier om weer langzaam op gang te komen.’

De kantoortuin: cocon van plexiglas of reserveringsapp

Veel bedrijven zouden hun werknemers wel weer willen verwelkomen in de kantoortuin. Bij De Kantoorinrichter uit Geldrop (Noord-Brabant) hebben ze de eerste verzoeken binnengekregen om die ‘coronaproof’ te maken.

‘De meeste bureaus zijn 160 centimeter breed’, zegt medewerker Tamara van Grootel. ‘Als je allebei in het midden van je bureau zit, houdt je dus al voldoende afstand. Maar zodra één van de twee met zijn stoel gaat rijden niet meer’. Met behulp van plexiglas is het goed mogelijk om werknemers op een veilige manier naast elkaar te laten zitten. ‘Je kunt plexiglas aan weerszijden op het bureaublad zetten of aan het systeemplafond hangen - en zo een soort coconnetje creëren voor iedere werknemer.’

Dat is niet goedkoop. ‘Het kost ongeveer duizend euro om een blok van vier werknemers door middel van plexiglas van elkaar te scheiden’, zegt Van Grootel. Maar dan ben je er nog niet. ‘Wat doe je met de koffieautomaat, de looppaden en de bedrijfskantine?’

Eenvoudiger en goedkoper is de app van Iotspot, een reserveringssysteem voor de kantoortuin. ‘Onze klanten krijgen een NFC-sticker (Near Field Communication, red.) die ze op de werkplekken kunnen plakken’, zegt Martijn Kors, oprichter van Iotspot. ‘Die stickers kunnen worden gescand en zo creëert het bedrijf een virtuele plattegrond van de kantoortuin. Vervolgens kan de facilitaire afdeling zelf bepalen welke plekken wel en niet bezet mogen worden.’

Alle werknemers kunnen de app downloaden en zich aanmelden via hun bedrijfsmail. Ze krijgen dan de plattegrond te zien en kunnen een plek reserveren. Wie thuis niet heeft gereserveerd, mag niet naar kantoor. Kors is in gesprek met dertig bedrijven. Voor de coronacrisis kostte het gebruik 65 euro per werkplek, nu 14 euro. ‘We willen de app in deze tijd laagdrempelig maken, zodat we zo veel mogelijk bedrijven kunnen helpen om hun kantoortuin slim en veilig in te richten.’